Ból to obok stresu najczęstszy problem zdrowotny, z którym borykają się polscy pracownicy wszystkich szczebli we wszystkich sektorach gospodarki. Jak sobie z nim radzić w pracy?
Partenerem materiału jest Medicover.
Według danych Unii Europejskiej, co trzeci pracownik skarży się na ból pleców, a co czwarty na inne dolegliwości ze strony układu ruchuIndeks górny 11. Z tych samych danych wynika, że problemy bólowe notowano częściej w nowych krajach UE, ponieważ w tej części Europy więcej sektorów oferuje gorsze warunki pracy oraz ludzie mniej dbają o zdrowie, szczególnie są mało aktywni fizycznie.
Mimo że w ciągu ostatnich kilkunastu lat gospodarka w Polsce dokonała dużego skoku w kierunku unowocześnienia i poprawy ergonomii, a Polacy zaczęli masowo biegać, problem bólu pozostał nierozwiązany. Z raportu HealthDesk (2018)Indeks górny 22 wynika, że na dolegliwości bólowe związane z pracą w środowisku biurowym uskarża się blisko 80% badanych. Polakom najczęściej dokuczają bóle pleców (ponad 50%), barku i szyi (30–50%) oraz głowy (35%).
Oczywistą konsekwencją tych zjawisk jest absencja – z danych ZUS za 2018 rokIndeks górny 33 wynika, że dolegliwości układu kostno‑stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej były przyczyną 2,7 miliona zwolnień lekarskich, więcej zwolnień lekarskich uzyskali tylko pracownicy cierpiący na choroby układu oddechowego. Łącznie pracownicy cierpiący na choroby układu kostno‑stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej nie pracowali 37 milionów dni, dłużej nie pracowały tylko kobiety w ciąży. Jednak gdy doliczymy urazy (złamania, zwichnięcia itd.), to problemy układu ruchu znajdą się na pierwszym miejscu listy najczęstszych przyczyn absencji pracowników.
Jednak zwolnienia, choć istotne, nie odzwierciedlają całości problemu. Zasadniczym skutkiem bólu jest obniżona produktywność i zjawisko prezenteizmu, czyli obecności w pracy pomimo problemu zdrowotnego. Prezenteizm może mieć większe konsekwencje (nawet 10‑krotnie) dla produktywności i efektywności niż absencja chorobowa.
Oprócz oczywistych negatywnych skutków dla poszczególnych pracowników uskarżających się na dolegliwości układu ruchu, absencja i utrata produktywności łącznie stanowią znaczący koszt dla społeczeństwa i gospodarki. Nie mamy danych z Polski, ale w krajach rozwiniętych mówi się, że choroby układu ruchu pochłaniają ponad 2% PKB, co – jak się podkreśla – jest wielkością znacząco niedoszacowaną. Firmy amerykańskie w 2011 roku wydały ponad 50 miliardów dolarów na bezpośrednie leczenie tych dolegliwości, a wielokrotnie wyższy był koszt pośredni. Podobnie sytuacja wygląda w Europie i na pewno w Polsce. W naszym kraju jednak polityka państwowa i system publicznej opieki zdrowotnej nie przywiązują takiej wagi do chorób układu ruchu, jak do innych problemów zdrowotnych. Stąd tak ważna jest rola środowiska pracy, ergonomii i wsparcia pracowników przez pracodawców.
Bóle pleców – koszt pracodawcy przypadający na statystycznego pracownika
Sposoby na ból
Bólu nie da się zlikwidować pigułką. Trzeba zdiagnozować przyczynę i dopiero wtedy interweniować. Są trzy obszary takiej interwencji, wzajemnie uzupełniające się, więc muszą być wdrożone równolegle: 1. Profilaktyka indywidualna – aktywność fizyczna; 2. Profilaktyka w miejscu pracy – ergonomia i prawidłowe zachowania pracowników; 3. Opieka zdrowotna – w tym szczególnie rehabilitacja i specjalistyczne rozwiązania medyczne.
Aktywność fizyczna. Główną przyczyną bólu pleców, barku czy kolan jest siedzący tryb życia i brak ruchu. Światowa Organizacja Zdrowia (WHO)Indeks górny 44 rekomenduje przynajmniej 150 minut średnio intensywnego ruchu tygodniowo lub co najmniej 75 minut intensywnych ćwiczeń aerobowych (pompki, brzuszki, ćwiczenia z hantlami, stepper, bieganie itp.). Ogólne korzyści zdrowotne przynosi już nawet tak umiarkowana aktywność jak codzienny spacer, podczas którego pokonujemy co najmniej cztery tysiące kroków, ale benefity zwiększają się wraz z długością i intensywnością ruchu.
Intensywnie można ćwiczyć w domu lub lepiej na świeżym powietrzu, ale także w bardzo popularnych ostatnio ośrodkach fitness. Specjalista od aktywności fizycznej pomoże dobrać rodzaj ćwiczeń do profilaktyki konkretnego obszaru ciała. Profesjonalista może zaproponować program „zdrowy kręgosłup”, ćwiczenia rozciągające, takie jak stretching lub joga. Ważna jest wewnętrzna motywacja, ale też kontrola i systematyczność. Mimo dobrych chęci 70% z nas nie przestrzega zaleceń lekarzy podczas indywidualnych ćwiczeń.
Organizacja stanowiska pracy. Bardzo dużą wagę w profilaktyce zaburzeń układu ruchu odgrywają właściwa organizacja stanowiska pracy i ergonomia. Należy zacząć od podstaw, jakimi są zasady bezpieczeństwa i higieny pracy czy profesjonalne wsparcie w zakresie medycyny pracy. Ale w przypadku bardziej skomplikowanych stanowisk i typów pracy warto zwrócić się o pomoc do ekspertów z zakresu ergonomii i projektowania środowiska zawodowego. Ergonomia nie dotyczy jednak tylko przemysłu i linii produkcyjnych, ale też pracy przy biurku w wymuszonej pozycji.
Edukacja i programy prozdrowotne. Przedsiębiorcy mają narzędzia wspomagające profilaktykę zaburzeń układu ruchu, czyli edukację oraz programy prozdrowotne w ramach benefitów pracowniczych. Wspierają w ten sposób aktywność fizyczną i umożliwiają dostęp do zorganizowanych zajęć fitness oraz opieki zdrowotnej. Oczywiście najlepiej, aby zaczęli od organizacji przerw w pracy, dając tym samym ludziom szansę na zmianę pozycji i ruch.
Opieka zdrowotna. Profilaktyka ma kluczowe znaczenie. Niestety, tylko niewielki odsetek z nas rusza się na co dzień. Gdy dopadnie nas ból pleców czy barku, który uniemożliwia normalną egzystencję, a co dopiero efektywną pracę, powinniśmy poszukać fachowej pomocy medycznej. Pierwszą linią pomocy w dolegliwościach układu ruchu powinna być porada i wsparcie fizjoterapeuty. W poważnych zaburzeniach należy skonsultować się z ortopedą lub neurologiem. Standard opieki fizjoterapeutycznej powinien być zgodny z wytycznymi medycznymi i dostosowany do problemu zdrowotnego, wydolności fizycznej i preferencji danej osoby. Dobrym przykładem takiej jednostki jest Poradnia Bólu Pleców Medicover.
Choroby układu ruchu kosztują całą gospodarkę
W ostatniej edycji raportu Medicover Praca.Zdrowie.Ekonomia – Perspektywa 2013–2017 potwierdzono alarmujące dane. Na podstawie dużej próby osób w wieku produkcyjnym (blisko 300 tysięcy respondentów z całej Polski, reprezentujących główne sektory gospodarki) ustalono, że w tej populacji choroby układu ruchu i urazy były na trzecim miejscu wśród przyczyn wizyt lekarskich i zwolnień z pracy. Według szacunkowej oceny ekonomicznej, w wyniku absencji i prezenteizmu ból pleców kosztował rocznie pracodawcę 775 złotych przypadających na jednego pracownika. Dla porównania, wśród pracowników objętych opieką medyczną w Medicover w wyniku mniejszej absencji (4‑krotnie mniej dni zwolnienia na pracownika w ciągu roku) i pośrednio lepszej produktywności koszt wynosił tylko 194 złote, co daje 581 złotych oszczędności rocznie na osobę (zobacz ramkę Bóle pleców – koszty pracodawcy przypadający na statystycznego pracownika).
(1) Work‑related Musculoskeletal Disorders in the EU – Facts and Figures. European Agency for Safety and Health at Work, 2010
(2) Raport HealthDesk nt. zdrowia pracowników biurowych w Polsce za lata 2017–2018
(3) Absencja chorobowa w 2018 roku. Zakład Ubezpieczeń Zdrowotnych 2019
(4) Global recommendations on physical activity for health. World Health Organization 2010
Przeczytaj pozostałe artykuły raportu »
Szlachetne m-zdrowie
Nowe technologie i cyfryzacja radykalnie zmieniają rynek usług medycznych, do jakich jesteśmy przyzwyczajeni. Ujmując temat kolokwialnie: baba nie przychodzi już do lekarza, tylko wyciąga z kieszeni smartfon.
Przez dobrostan do celu – czyli o zdrowiu pracownika inaczej
USP Zdrowie jest liderem na polskim rynku produktów i leków bez recepty, które są obecne w większości polskich domów. Firma, kierując się ideami swojego założyciela, w centrum działań stawia zdrowie człowieka.
Zdrowy pracownik, silna firma
Zdrowie pracowników, również tych starzejących się, może wkrótce zaważyć na sukcesie firm. Dlatego w interesie pracodawcy leży dużo szersza opieka, daleko wychodząca poza działania z obszaru budowania marki pracodawcy.
Efektywne zarządzanie zdrowiem pracowników
SITECH, spółka specjalizująca się w konstrukcji oraz produkcji metalowych stelaży i gotowych foteli do samochodów, od lat z sukcesem zarządza zdrowiem pracowników w ramach swojej polityki personalnej.
Zmieniamy nawyki pracowników
Szacuje się, że na wypalenie zawodowe cierpi 25% Polaków. Zmagający się z nim ludzie są mniej efektywni i odporni na stres, za to bardziej podatni na choroby, co skutkuje większą absencją.
Zawód – chory
Problem dużej absencji chorobowej w Polsce nie dotyczy tylko pracodawców oferujących nieatrakcyjną pracę za minimalne wynagrodzenie. W czym tkwi przyczyna licznych zwolnień lekarskich i jak im przeciwdziałać?
