Do jakiego stopnia firmy mogą oddalać się od realiów biznesowych, wyznaczając główne cele dotyczące obniżania emisji dwutlenku węgla?
W 2021 roku odbyły się rundy negocjacyjne w sprawie klimatu. Od tego czasu ponad 2600 firm zareagowało na wezwania naukowców i decydentów, ustanawiając sobie ambitne cele na rzecz ograniczenia emisji dwutlenku węgla. Walmart dąży do uzyskania 100% zasilania z energii odnawialnej do 2035 roku; Ikea zobowiązała się do 2030 roku wyprodukować tyle energii odnawialnej, ile zużywa; General Electric aspiruje do osiągnięcia neutralności emisyjnej do 2050 roku; American Electric Power ma w planach obniżenie swoich emisji dwutlenku węgla o 80% do 2030 roku, zmierzając do neutralności emisyjnej do 2045 roku.
Te cele zrównoważonego rozwoju są odpowiedzią na apel szerokiej grupy interesariuszy, którzy oczekują, że firmy będą transparentne w kwestii ryzyka oraz poprawią swój wpływ na środowisko i społeczeństwo. Dzięki nim uwaga organizacji oraz ich zasoby koncentrują się na kwestiach związanych z ochroną środowiska, co stymuluje postęp społeczny i ekologiczny. Niemniej w dzisiejszym nieprzewidywalnym świecie biznesu nadal niezwykle trudno wyznaczyć odpowiednio ambitne cele zrównoważonego rozwoju, pozwalające na utrzymanie ciągłości tego postępu. Brak ekonomicznej stabilności, rosnące oczekiwania interesariuszy, postęp naukowy i technologiczny, a także labilny krajobraz społeczno‑polityczny sprawiają, że liderzy muszą nieustannie dostosowywać się do zmieniających się warunków.
Aktywni interesariusze ściśle monitorują działania firm w zakresie zrównoważonego rozwoju. Domagają się przejrzystości wyznaczonych celów i osiąganych postępów, a także krytykują te firmy, które nie wypełniają swoich zobowiązań. Badanie przeprowadzone w 2022 roku przez New Climate Institute i Carbon Market Watch wykazało, że z 25 dużych korporacji zobowiązanych do osiągnięcia neutralności emisyjnej 21 oceniono jako mające „niską integralność” planów. Poza tym ich plany potencjalnie redukowałyby emisje jedynie o 40%, a nie o oczekiwane 100%. Krytyka dotyka zarówno firm, które zbyt ostrożnie podchodzą do realizacji swoich zobowiązań, jak i tych, które podejmują zbyt ambitne kroki mogące przekraczać ich aktualne możliwości. Zbyt konserwatywne cele mogą rozczarować pracowników i innych interesariuszy, prowokując wewnętrzną i zewnętrzną krytykę, a także powodując niezadowolenie aktywistów. Z kolei nadmiernie ambitne cele mogą napotkać opór ze strony interesariuszy skoncentrowanych na krótkoterminowych zyskach, postrzegających ogromne wyzwania technologiczne w podejmowanych kwestiach (takich jak dekarbonizacja) jako niewykonalne lub nieprzychylnych radykalnym zmianom. Liderom firm znalezienie równowagi pomiędzy tymi skrajnościami może wydawać się niewykonalne.
Przy ustalaniu celów klimatycznych należy również uwzględniać obecne realia biznesowe. Główni urzędnicy ds. zrównoważonego rozwoju (CSO) koncentrują się na aspektach środowiskowych i społecznych, ale jednocześnie muszą dostosować te cele w taki sposób, aby uwzględniały one zależności ich organizacji od problematycznych zasobów, takich jak plastik, paliwa kopalne czy korzystanie z taniej siły roboczej. Istotne jest również uwzględnienie kwestii materialnych firmy, jej celu i priorytetów strategicznych oraz sposobu myślenia jej liderów.
Nasze badanie, które polegało na rozmowach z grupami fokusowymi składającymi się z liderów inicjatyw zrównoważonego rozwoju w różnych firmach, ujawniło, że w obliczu niepewności i zwiększonej kontroli wielu z nich zastanawia się nad tym, jak ambitne powinny być cele zrównoważonego rozwoju środowiskowego i jak szczegółowo powinni informować o swoich postępach. Z naszych obserwacji wynika, że im wyższe cele się stawia, tym pojawia się silniejsze napięcie między wizją przyszłości a aktualną sytuacją. Rola liderów polega na starannym zarządzaniu tym napięciem, aby inspirować swoich ludzi, angażować ich w działania i budować zaufanie interesariuszy.
Centralnym zagadnieniem naszych badań jest sposób, w jaki można efektywnie i świadomie zarządzać wspomnianym napięciem, żeby stymulować postępy i stopniowo budować zaufanie interesariuszy. Aby osiągnąć te cele, liderzy powinni dokładnie ocenić aktualny stan swojej organizacji oraz dostępne zasoby, uwzględniając jednocześnie opinie interesariuszy dotyczące społecznego i środowiskowego kontekstu, którego są częścią. Muszą dążyć do integralności na każdym etapie procesu – od realizacji wyznaczonych celów, poprzez proaktywną komunikację w przypadku ewentualnych niepowodzeń, aż po angażowanie się w inicjatywy przekraczające możliwości pojedynczej organizacji i zmierzające do zmian systemowych.
