W burzliwych czasach zarówno pracodawcy, jak i pracownicy muszą wykazywać się większą elastycznością m.in. w zakresie wykorzystywanych rodzajów zatrudnienia. Współczesny rynek pracy, odpowiadając na bieżące potrzeby społeczno‑gospodarcze, oferuje całą gamę nowoczesnych form zatrudnienia. Firmom pomagają one w pozyskaniu ekspertów posiadających określone kompetencje, którzy wesprą realizację projektów biznesowych, zaś pracownicy mogą realizować się w ambitnych zadaniach.
Hays Poland przeprowadził badanie na temat postrzegania przez pracowników różnych form pracy czasowej oraz otwartości pracodawców na zatrudnienie czasowe. W przypadku firm to ważne, ponieważ planowanie przyszłych potrzeb kompetencyjnych oraz uwzględnianie w strategii zatrudnienia nowoczesnych form pracy może odegrać istotną rolę w budowaniu przewagi konkurencyjnej. Badanie zostało przeprowadzone w lutym 2020 roku, a więc tuż przed pandemią, toteż obecnie wyniki badania mogłyby wyglądać nieco inaczej, ale prawdopodobnie w dłuższej perspektywie odzwierciedlają tendencje na rynku pracy. W badaniu wzięło udział 550 przedstawicieli firm, korzystających z nowoczesnych form zatrudnienia, i 1600 pracowników czasowych.
Z raportu Hays Poland „Nowoczesne formy zatrudnienia. Na określony czas” wynika, że co prawda przedsiębiorcy nadal chcą się koncentrować na rekrutacji pracowników etatowych, ale nie rezygnują z pozyskiwania osób zatrudnianych na określony czas. Okazuje się, że ponad połowa firm już zatrudnia na podstawie umowy tymczasowej i zlecenia, natomiast ponad 40% decyduje się na outsourcing albo relacje B2B z różnego rodzaju specjalistami (zobacz ramkę Nowoczesne formy zatrudnienia). Generalnie zmieniło się postrzeganie pracy tymczasowej. Jeszcze kilka lat temu taka forma zatrudnienia była kojarzona głównie z pracownikami fizycznymi, dziś i pracodawcy, i pracobiorcy rozumieją ją zupełnie inaczej. Dla pierwszych jest znakomitym rozwiązaniem, pozwalającym ściągnąć ludzi o poszukiwanych kompetencjach, dla drugich – szansą współpracy przy interesujących projektach, ale też okazją do dodatkowego zarobku (zobacz ramkę Kto chce zatrudniać czasowo).
Źródło: Raport Hays Poland
Jakie kompetencje są potrzebne?
Odpowiedź brzmi: te, które na dzisiejszym rynku pracy są najtrudniejsze do pozyskania. Poszukiwane są przede wszystkim umiejętności techniczne, cyfrowe oraz sprzedażowe. Rośnie od paru lat zapotrzebowanie na tak zwane kompetencje miękkie. Wśród nich ankietowani najczęściej wymieniali otwartość na zmiany, zdolność do adaptacji, umiejętność współpracy, komunikatywność, kreatywność i ogólnie chęć do pracy. Zatrudniający, chcąc wypełnić lukę kompetencyjną, podejmują szereg aktywności wspierających realizację strategii zatrudnienia. Aż 72% badanych oferuje pracownikom czasowym, osobom współpracującym oraz realizującym zadania w ramach outsourcingu możliwości rozwoju podobne do tych, które są dostępne dla osób na etatach. Przede wszystkim umożliwiają korzystanie ze szkoleń i kursów – zarówno wewnętrznych, jak i zewnętrznych. Udostępniają też dostęp do platform e‑learningowych. Poza tym tymczasowi pracownicy mogą uczestniczyć w konferencjach, programach certyfikacyjnych i wydarzeniach naukowych, biorą udział w ogólnofirmowych projektach, mogą wymieniać się wiedzą z organizacją. Budowanie przyjaznej atmosfery, pozwalającej czasowym pracownikom szybko się asymilować w nowym środowisku, ma określone cele. Po pierwsze, chodzi o to, aby po krótkim wdrożeniu współpracownik szybko osiągał samodzielność, reagował na sygnały z otoczenia i potrafił nawiązać dobre relacje z najbliższymi współpracownikami i w efekcie skutecznie wywiązywał się z przyjętych na siebie zadań. Po drugie, pracodawcy chcą, aby tymczasowi pracownicy byli ambasadorami marki – najlepszym źródłem pozytywnych o nich opinii.
Sprzedawaj więcej w cyfrowym świecie! »
Co przyciąga ludzi do korzystania z nowych form zatrudnienia?
Według badanych firm najważniejsze jest wynagrodzenie. Ważne są też interesujące projekty, możliwość dołączenia do wymarzonej branży czy specjalizacji lub chęć sprawdzenia się w nowym środowisku. Natomiast elementami, na które zwracają uwagę kandydaci na tymczasowych pracowników, są: lokalizacja firmy, możliwość pracy elastycznej i szanse na rozwój zawodowy. Co trzeci pracodawca wymienił również środowisko pracy oraz rozpoznawalność firmy. W przypadku etatowych pracowników czynniki pomagające firmie w rekrutacji są bardzo podobne, z tą jednak różnicą, że najważniejsze – obok poziomu pensji – jest stabilne zatrudnienie. Dopasowanie oferty kierowanej do pracowników zatrudnianych w ramach pracy czasowej, outsourcingu, projektów interimowych oraz B2B jest tym trudniejsze, że pracodawcy bardzo dobrze oceniają wkład i zaangażowanie zatrudnionych na określony czas. Aż 60% firm uważa, że osoby zatrudnione czasowo bądź w ramach outsourcingu charakteryzują się wysokim poziomem zaangażowania w pracę. Ponad połowa twierdzi, że poziom zaangażowania pracowników zobowiązanych różnymi umowami zupełnie się nie różni, a 22% pracodawców ocenia, że pracownicy czasowi są nawet bardziej zaangażowani w realizowane zadania niż pracownicy etatowi.
Zdaniem ekspertów rynku pracy nowoczesne formy zatrudnienia to przyszłość biznesu, ponieważ różnorodność dostępnych opcji to odpowiedź na potrzeby firm – zarówno w zakresie elastyczności, dostępności pracowników, ich konkurencyjności, jak i efektywności. Pracodawcom łatwiej jest realizować strategię zatrudnienia i odpowiadać na dynamicznie zmieniające się potrzeby biznesowe, kiedy mogą skorzystać z form zatrudnienia adekwatnych do sytuacji. Niestety, choć otwartość organizacji na nowe formy zatrudnienia jest duża, wyzwaniem pozostają aspekty prawne. Obowiązujące przepisy nie nadążają za zmieniającą się rzeczywistością, a w konsekwencji nie dają jednoznacznej odpowiedzi na ważne pytania związane z czasowym zatrudnianiem ludzi, np. związane z podatkami czy składkami ZUS.
Nowoczesne formy zatrudnienia
OUTSOURCING USŁUG. Korzystanie z zewnętrznego dostawcy wyspecjalizowanych usług (np. księgowych, HR, IT, call center etc.) jest coraz częściej stosowane przez firmy. Pracodawcy zyskują w ten sposób dostęp do eksperckiej wiedzy i najdoskonalszych branżowych rozwiązań, mogąc jednocześnie skoncentrować się na rdzeniu własnego biznesu. Wśród bezdyskusyjnych korzyści outsourcingu na czele wymieniane są także wymierne oszczędności finansowe oraz gwarancja ciągłości usług oraz wysoka elastyczność. Jednak, aby taka współpraca przyniosła spodziewane profity, należy starannie wyselekcjonować dostawcę usług. Niezbędne jest również wzajemne zaufanie oraz otwartość.
STATEMENT OF WORK. Jest to rodzaj współpracy outsourcingowej, w której zostają precyzyjnie zdefiniowane zarówno oczekiwania zamawiającego wobec dostawcy, jak i kluczowe terminy oraz szczegółowy harmonogram prac, a także kary za ewentualne opóźnienia itd. Zwykle ten sposób regulowania wzajemnych zobowiązań jest stosowany w przypadku pracy projektowej (często w oparciu o metodyki zwinne, tzw. Agile – np. przy scrumowych, tj. iteracyjnych i przyrostowych ramach postępowania). Partnerzy rozliczają się wówczas albo po osiągnięciu kolejnych kroków milowych (tj. etapowo), albo po zamknięciu całego projektu.
FREELANCING. Wspieranie się tzw. wolnymi strzelcami coraz bardziej zyskuje na popularności. Po pierwsze trendowi sprzyja rozwój nowoczesnych technologii i mediów społecznościowych. Po drugie, jest to rozwiązanie doskonale sprawdzające się w przypadku realizacji mniejszych projektów oraz tych firm, które muszą incydentalnie skorzystać z określonych kompetencji. Profesjami, które najczęściej funkcjonują na zasadzie freelancingu są zwykle zawody związane z pracą twórczą (dziennikarze, copywriterzy, programiści, tłumacze, graficy, fotograficy, architekci, doradcy, etc.). W takiej sytuacji zwykle współpraca oparta jest na umowie cywilnoprawnej, zapewniającej stronom pożądane korzyści. Pracodawcom – brak konieczności długoterminowego wiązania się z dostawcą usługi i generowania stałych kosztów przy jednoczesnej maksymalizacji efektu. Freelancerom – zwykle wyższe (niż standardowo) stawki wynagrodzenia oraz elastyczność w doborze realizowanych projektów i swobodę w wykonywaniu zadań.
JOB SHARING. To stosunkowo nowa forma współpracy, która zyskuje na znaczeniu jako wpisująca się w trend work‑life balance. Polega na tym, że pracodawca (na bazie preferowanych przez siebie form zatrudnienia) wypełnia dany wakat nie jednym etatowym pracownikiem, ale powierza go dwóm lub trzeb osobom dzielącym zadania w stosunki 1/2 lub 1/3 etatu. Dzięki temu zyskuje dostęp do kandydatów, którzy w danej chwili nie są gotowi podjąć zatrudnienie w pełnym wymiarze godzin, ale szukają możliwości dodatkowego zarobku lub chcą zdobyć doświadczenie u innego pracodawcy. Trudność w powyżej sytuacji może nastręczać zaprojektowanie modelu współpracy, który zapewni firmie zarówno pożądaną jakość, jak i ciągłość świadczenia usług.
INTERIM MANAGEMENT. Ta forma współpracy jest zazwyczaj stosowana do pozyskania ekspertów na średni okres współpracy. Najczęściej w przypadku konieczności przeprowadzenia większych zmian w organizacji (choćby w przypadku restrukturyzacji), albo gdy trzeba naprawić jakiś problem (np. techniczny). Rozwiązanie to pozwala na skorzystanie z usług doświadczonych profesjonalistów, mających wszechstronne doświadczenie w toku realizacji projektów dla różnorodnych organizacji. W niektórych przypadkach (np. przy grupowych zwolnieniach bądź audytach) cenny okazuje się brak relacji takiego eksperta z etatowymi pracownikami, w innych – świeże spojrzenie na problem oraz dystans. Wyzwaniem w takich sytuacjach może być jednak potencjalna izolacja interim managera, stąd niezbędne jest zapewnienie stosownej komunikacji w firmie jeszcze przed rozpoczęciem przez niego pracy. Wyższe wynagrodzenie stanowi zazwyczaj rekompensatę braku stabilizacji i poczucia bezpieczeństwa, typowych dla umów o prace na czas nieokreślony.
COLLABORATIVE SELF EMPLOYMENT (CSE). Model CSE polega na wchodzeniu w formalne relacje mikroprzedsiębiorców (prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą) lub osób fizycznych, w celu zyskania dostępu do infrastruktury, know‑how, dotarcia do zleceń, oszczędności etc., wynikających z efektu skali – przy równoczesnym zachowaniu swobody działania. Zwykle osoby decydujące się na ten model pracy korzystają z tzw. firm parasoli, coworkingu lub kooperatywy. Firma - parasol, posiadając odpowiedni status, zapewnia im m.in. obsługę księgową, prawną czy podatkową, pobierając niewielki procent z wynagrodzenia). Coworking z kolei sprowadza się do współdzielenia przestrzeni biurowej, na którą osoby samozatrudnionej nie byłoby stać indywidualnie. Dzięki temu modelowi zyskuje ona dostęp do lokalu czy potrzebnego sprzętu, pokrywając jedynie małą część kosztów utrzymania całej infrastruktury biurowej. Kooperatywa natomiast wiąże się najczęściej ze współpracą barterową, podczas której mikroprzedsiębiorcy i małe firmy tworzą grupy kooperacyjne, świadczące sobie wzajemnie usługi (np. copywriter pisze teksty na stronę firmy IT, która w zamian zapewnia mu utrzymanie sprzętu komputerowego).
