Większość przedsiębiorców i menedżerów w Polsce optymistycznie spogląda w przyszłość. W związku z tym przed biznesem, którym kierują, stawiają szereg wyzwań.
W tegorocznym badaniu Perspektywa Prezesów™1, adresowanym do grona prezesów zarządów 500 największych przedsiębiorstw w kraju według „Listy 500 Rzeczpospolitej”, postanowiliśmy sprawdzić, jakich perspektyw wzrostu swoich firm oczekują. Wyniki okazały się zaskakujące. Ponad 75% ankietowanych spodziewa się wzrostu swoich przedsiębiorstw w najbliższych 12 miesiącach, w tym 24% sądzi, że będzie to wzrost dynamiczny. Dla porównania: niewielkiego spadku spodziewa się jedynie 5% prezesów. Żaden nie oczekuje dynamicznego spadku wielkości swojej firmy.
Dlaczego jest tak dobrze, skoro jest tak źle?
Przypomnijmy, że w 2012 wzrost produktu krajowego brutto, według szacunków GUS, wyniósł 2%, co jest znaczącą zmianą w stosunku do 4,3% PKB w roku poprzednim. Przyczyną spadku PKB, rok do roku, była mniejsza konsumpcja wewnętrzna i popyt krajowy. Czy w związku z powyższym optymizm ankietowanych szefów firm należy odczytywać jako urzędowy, przypisany ich roli? Żeby zrozumieć kontekst branż, w których działają, oraz prawidłowo zinterpretować wyniki, prowadziliśmy także wywiady bezpośrednie z 11 liderami. Analiza wypowiedzi respondentów dotyczących ich wyzwań jako liderów firm nie pozostawia wątpliwości.
Wyzwania liderów firm
Prezesi z reguły oczekują gorszej koniunktury swoich branż i całej gospodarki, wskazują na potrzebę radzenia sobie z kryzysem i wypracowania metod osiągania rezultatów w warunkach słabej dynamiki gospodarczej. Wskazują na konieczność ciągłej poprawy efektywności (blisko 60% wyborów) oraz potrzebę automatyzacji i inwestycji w IT (ponad 30% wyborów). Warto podkreślić, że zdecydowanie wyższy priorytet ma inwestycja w automatyzację niż inwestycje w kapitał ludzki (19% wyborów). Taki wynik wskazuje na coraz większe znaczenie komponentu technologicznego dla perspektyw rozwojowych.
Wśród czynników rynkowych priorytetem większej liczby badanych jest zwiększenie sprzedaży do obecnych klientów (34,5%) niż dotarcie do nowych segmentów rynku (25,9%). Kolejność priorytetów zmieniła się od ubiegłego roku, co może wskazywać na nieco mniejszą agresywność rynkową i nacisk na ochronę obecnych relacji. Zdecydowanie mniej firm niż w ubiegłorocznej edycji badania planuje wprowadzić nowe generacje produktów. Wobec przewidywania ograniczonych perspektyw rozwoju na rynku polskim, wśród wyborów prezesów zwraca uwagę wysoka, czwarta, pozycja ekspansji zagranicznej (29,3%).
Skąd ten optymizm liderów firm?
Mimo czekających ich wyzwań prezesi oczekują wzrostu zarządzanych przez siebie firm. Rodzi się zatem pytanie – dlaczego pozostają optymistami co do perspektyw rozwoju swoich przedsiębiorstw? Odpowiedzi może być kilka.
Po pierwsze, taka jest specyfika stanowiska prezesa zarządu. Optymizmu w stosunku do perspektyw rozwoju oczekują od prezesów właściciele firm, co najczęściej komunikują przez premiowy system wynagrodzeń, który wiąże korzyści majątkowe liderów firm z rezultatami, jakie osiągają ich przedsiębiorstwa. Stawką w grze są jednak nie tylko budzące wiele społecznych emocji wynagrodzenia i premie. Prezesi walczą także o możliwość przedłużenia mandatu w zarządzie firmy i reputację menedżerską.
Po drugie, ekspansja zagraniczna pozwala częściowo uniezależnić perspektywy rozwoju firm od wewnętrznej koniunktury rynkowej. Wygranie konkurencji na rynkach zewnętrznych nie jest pozbawione ryzyka i dodatkowych wyzwań, ale dla wielu przedsiębiorstw dynamiczny wzrost na rynku krajowym przestał być możliwy.
Po trzecie, respondenci naszego badania wskazują, że w relatywnie niewielkim stopniu korzystają z zewnętrznego finansowania. Instytucje finansowe są ważnym interesariuszem dla jedynie 19% prezesów.
Po czwarte, instytucje, administracja publiczna czy też rząd nie są ważnymi grupami interesariuszy dla respondentów naszego badania. To może świadczyć, że liderzy firm przyzwyczaili się do sukcesów pomimo niskiej sprawności administracji i otoczenia instytucjonalnego. Jego ewentualna poprawa mogłaby uwolnić kolejne rezerwy rozwojowe.
Organizacje biznesowe zmuszone są wciąż działać na niepewnych rynkach. Mimo tych trudności badania wskazują, że prezesi firm intensywnie poszukują recept dających szansę wzrostu. Starannie przyglądają się niszom, w tym poza granicami kraju, są też otwarci na wdrażanie innowacyjnych rozwiązań i nowych technologii.
Projekt badawczy „Perspektywa Prezesów” był realizowany od marca do czerwca 2013 r. w Międzynarodowym Centrum Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego przez zespół w składzie: dr Michał Zdziarski (kierownik projektu), prof. Krzysztof Obłój, dr Tomasz Ludwicki, mgr Karolina Łudzińska.