Liderzy instytucji finansowych coraz częściej mierzą się z problemem nadużyć finansowych. Skala tego zjawiska zauważalnie rośnie. Aż 70% tego typu firm pada ofiarą wyłudzeń kredytów i pożyczek – to najważniejszy wniosek płynący z raportu przygotowanego przez EY Związek Przedsiębiorstw Finansowych. Kolejnymi wyzwaniami, na jakie powinni zwrócić uwagę szefowie firm z branży finansowej są cyberataki, nieautoryzowane transakcje na rachunkach klientów oraz fałszowanie sprawozdań finansowych.
Raport z badania przeprowadzonego na grupie kilkudziesięciu instytucji finansowych (banków, leasingodawców oraz firm pożyczkowych) określa m.in., jak zmieniła się intensywność zjawiska nadużyć w sektorze finansowym w porównaniu z ubiegłym rokiem. Analiza udzielonych odpowiedzi wykazała, że blisko 60% respondentów zauważyło, że problem z roku na rok przybiera na sile. Odmiennego zdania było zaledwie 8% ankietowanych, zaś co trzeci ocenił, że zjawisko nadużyć w badanym okresie pozostało na poziomie sprzed roku.
Banki na celowniku
Najwięcej przypadków nadużyć odnotowały w ostatnim roku banki. W każdej z tej grupy badanych instytucji zidentyfikowano średnio 1,75 tys. takich zdarzeń. W ujęciu miesięcznym jest to około 146 przypadków. Najmniej nadużyć rozpoznano natomiast w firmach leasingowych. W ciągu minionych 12 miesięcy zanotowały one przeciętnie 87 nadużyć, co daje średnio około siedem przypadków na miesiąc.
Zmiana intensywności zjawiska nadużyć w ciągu ostatnich 12 miesięcy
Źródło: Nadużycia na rynku finansowym. Edycja 2019, Raport EY i ZPF.
Jednocześnie firmy z branży finansowej nie są bezbronne. Wraz z obserwowanym wzrostem skali zagrożenia wyłudzeniami, instytucje finansowe zwiększają nakłady na walkę z nimi. W porównaniu z ubiegłymi edycjami badania, kilkukrotnie zmalał odsetek instytucji, które na ten cel nie przeznaczyły żadnych środków finansowych. O kilka punktów procentowych wzrósł natomiast odsetek tych, które przeznaczają na ten cel najwyższe kwoty. Co istotne, badane instytucje nie zamierzają na tym poprzestać. Na pytanie o plany zwiększania wydatków na walkę z nadużyciami w kolejnych okresach, ponad 70% respondentów odpowiedziało, że ma takie zamiary.
Zestawiając dane z ostatnich trzech lat, widać, że wyłudzenia produktów kredytowych oraz pożyczek były i są – z punktu widzenia nadużyć – najistotniejszym problemem w instytucjach finansowych, a zagrożenie to stanowi pierwszą co do istotności kategorię rodzajów nadużyć, których obawiają się badane instytucje. Ryzyko wyłudzeń produktów kredytowych oraz pożyczek jest nie tylko najbardziej istotne, ale też przybiera na sile. W tegorocznej edycji badania 70% ankietowanych wskazało, że z wyłudzeniami kredytów i pożyczek spotkało się częściej niż w poprzednim okresie.
Przeciętna liczba zidentyfikowanych nadużyć w poszczególnych typach instytucji finansowych
Źródło: Nadużycia na rynku finansowym. Edycja 2019, Raport EY i ZPF.
Co ciekawe, blisko połowa ankietowanych wskazała również, że wyłudzenia kredytów i pożyczek to obszar, w którym czują się najlepiej przygotowani do walki z nadużyciami. Zdecydowaną większość stanowią reprezentanci instytucji pożyczkowych. Natomiast w grupie respondentów, którzy uważają, że przygotowanie do walki z nadużyciami w tym obszarze jest ich najsłabszym punktem, znów zdecydowaną większość, bo aż 75% stanowią banki. Zdaniem ankietowanych najbardziej narażonym na wyłudzenia kanałem dystrybucji produktów i usług jest kanał online. Uważa tak ponad połowa respondentów. Drugim najbardziej podatnym na nadużycia kanałem dystrybucji są urządzenia mobilne – takiej odpowiedzi udzielił co czwarty ankietowany.
Nie tylko wyłudzenia
Drugim pod względem częstotliwości występowania obszarem nadużyć, wskazywanym przez ankietowanych, są cyberataki. Również pod tym względem odnotowano niepokojącą tendencję. Ponad 30% przedstawicieli sektora finansowego przyznało, że w badanym okresie reprezentowana przez nich instytucja padała ofiarą cyberprzestępczości częściej niż w poprzednim. Zwiększona skala nadużyć w obszarze cyberprzestępczości dotyczyła przede wszystkim banków – ofiarą cyberataków padł prawie co drugi z nich. Częstsze cyberprzestępstwa odnotowano również w co trzeciej instytucji pożyczkowej oraz w co czwartej firmie leasingowej.
Rodzaje nadużyć, które w ciągu ostatnich 12 miesięcy wystąpiły częściej niż w poprzednim okresie
Źródło: Nadużycia na rynku finansowym. Edycja 2019, Raport EY i ZPF.
Kolejnymi najczęściej wskazywanymi nadużyciami są nieautoryzowane transakcje na rachunkach klientów oraz fałszowanie sprawozdań finansowych, na które wskazało po 25% ankietowanych. Z kolei 13% badanych zaobserwowało zwiększone ryzyko nadużyć wewnętrznych. Zdecydowanie rzadziej respondenci wskazywali na ryzyko wystąpienia zjawiska prania pieniędzy – takiego zdania był co ósmy badany.
Występowanie poszczególnych typów nadużyć jest zależne od rodzaju instytucji. Nadużycia związane z nieautoryzowanymi transakcjami na rachunkach klientów oraz wykorzystaniem kart kredytowych w naturalny sposób dotyczą banków. Z kolei fałszowanie sprawozdań finansowych i nadużycia wewnętrzne to zjawiska, na które wskazali wyłącznie przedstawiciele firm leasingowych. Instytucje pożyczkowe mierzą się natomiast głównie z problemem wyłudzeń kredytów i pożyczek oraz z cyberatakami.
Pomimo ryzyka związanego z nadużyciami, badane instytucje oceniły, że poziom ich przygotowania do walki z ciągle zmieniającymi się schematami oraz nowymi narzędziami i technologiami wykorzystywanymi w nadużyciach jest relatywnie dobry, zdecydowanie lepszy niż przed rokiem. Jak pokazuje badanie, najczęściej stosowanymi przez instytucje finansowe metodami przeciwdziałania nadużyciom są weryfikacja danych klientów przy sprzedaży produktu, pisemne procedury i polityki wewnętrzne oraz kontrole kierownictwa i menedżerów wysokiego szczebla. Najwyżej ocenianą metodą przeciwdziałania nadużyciom były czynności podejmowane przez samodzielny zespół wewnętrzny, mający wykrywać nieprawidłowości i walczyć z nimi.
