Opakowanie przyszłości z przeszłości

Konsumenci coraz większą wagę przykładają do zrównoważonego stylu życia, zaś w odpowiedzi na ich potrzeby przedstawiciele rozmaitych branż wprowadzają kolejne innowacje. Tymczasem na rynku już od dawna jest obecny produkt w ekologicznym opakowaniu: piwo w butelce zwrotnej. Niestety, mimo kampanii edukacyjnych i wysiłków browarów, jego potencjał nie jest w pełni wykorzystywany, a wraz z wyrzuconymi tonami szkła konsumenci tracą miliony złotych.

Partnerem materiału jest Kompania Piwowarska.

Półlitrowa, szklana, zazwyczaj zielona lub brązowa butelka zwrotna jest opakowaniem charakterystycznym dla piwa. Piwosze są do niej przyzwyczajeni i od lat chętnie ją wybierają, szczególnie ci, którzy robią zakupy w małych sklepach. Można uznać, że zaczęli wcielać w życie idee recyklingu i zero waste, zanim stały się modne.

„Pod koniec ubiegłego wieku czy jeszcze kilkanaście lat temu, gdy polscy konsumenci wciąż byli pod wrażeniem własnej siły nabywczej i różnorodności oferty rynkowej, butelka zwrotna mogła wydawać się przeżytkiem, reliktem minionej epoki. Dzisiaj, wraz ze zwiększoną troską społeczeństwa o środowisko, już staje się opakowaniem przyszłości” – wskazuje Grzegorz Adamski, kierownik ds. public affairs i zrównoważonego rozwoju w Kompanii Piwowarskiej, która corocznie połowę wolumenu piwa, 6,5 miliona hektolitrów, sprzedaje w butelkach zwrotnych.

Butelka zwrotna jest chyba najbardziej ekologicznym opakowaniem piwa dostępnym w sklepie. Piwosze są świadomi tego faktu – przyznają to zarówno klienci sklepów kupujący piwo tylko w butelce (76% respondentów), jak i ci, którzy nabywają je wyłącznie w puszce (46%) – wynika z badania Zwracanie butelek przeprowadzonego prze firmę Kantar w marcu 2019 roku. Gdyby zaprzestać produkcji szklanych butelek zwrotnych, rocznie powstałoby 600 tysięcy ton dodatkowych odpadów, a huty musiałyby je przerabiać przez dwa lata, pracując bez przerwy. Żywot tego opakowania jest intensywny – w ciągu roku butelka przeciętnie cztery razy powraca na rynek, napełniona na nowo piwem. Średnio butelka żyje na rynku dwa lata i w tym okresie rotuje dziewięć razy. To mało, bo mogłaby być wykorzystana przynajmniej 20 razy.

Tu trzeba zauważyć, że opakowanie to jest ekologiczne nie tyle przez warunki produkcji, ile założenie, że zostanie wielokrotnie zwrócone i ponownie trafi na rynek – do czego jest niezbędna współpraca z konsumentami. Świadomość tego, że butelka zwrotna jest ekologiczna pozostanie tylko deklaracją, jeśli nie zostanie poparta działaniem. Tymczasem KP szacuje, że 9% butelek zwrotnych (z prawie 1,3 miliarda, które co roku wprowadza na rynek) nigdy nie wraca do browarów. Mogłoby się wydawać, że to niewielki odsetek, tymczasem oznacza on ponad 110 milionów sztuk. Jest więc o co walczyć.

Piwosze nie zwracają butelek z wielu powodów. Najczęściej wymieniają m.in. takie przyczyny, jak: brak motywacji (58% osób niezwracających butelki), brak możliwości (45%) czy wreszcie brak wiedzy (26%). Z pewnością nastawienie sklepów i związane z tym formalności nie ułatwiają im zadania.

„Jednym z głównych problemów jest wymaganie sprzedawców, aby klienci okazywali paragony potwierdzające nabycie piwa w tych opakowaniach. Nie jest to żaden wymóg prawny, lecz wieloletnia praktyka rynkowa, którą należałoby w końcu wyjaśnić. Ze względu na poszerzanie stosowania opakowań zwrotnych przyznanie konsumentom prawa do oddawania butelek za zwrotem kaucji miałoby ogromne znaczenie. Obecnie prawie połowa klientów kupujących piwo w butelkach zwrotnych twierdzi, że podczas ich zwrotu sprzedawca wymaga okazania paragonu. Należy też zrozumieć detalistów, którzy często nie dysponują przestrzenią do gromadzenia butelek. Moim zdaniem, nie jest to sytuacja patowa, może ją odwrócić zmiana obowiązujących regulacji oraz relacji biznesowych” – mówi Grzegorz Adamski.

Mimo możliwości odzyskania kaucji piwosze raczej nie przywiązują wagi do aspektu finansowego zwracania butelek – oddają je głównie z troski o środowisko (41% respondentów zwracających butelki) albo z chęci zaprowadzenia porządku (31%), ostatnim powodem są pieniądze (23%). Co ciekawe, tylko co piąty z tej grupy badanych wkłada te pieniądze do portfela – pozostali wymieniają butelki na kolejne piwa. A przecież za pięciokrotność kaucji można kupić nie tylko piwo, ale także bochenek chleba lub karton mleka, a za dziesięciokrotność – litr benzyny. W 2018 roku niezwrócone do Kompanii Piwowarskiej butelki kosztowały piwoszy łącznie 58 milionów złotych. Uwzględniając fakt, że KP odpowiada za około 35% rynku piwa, a pozostali duzi producenci również borykają się z problemem niewystarczającej liczby zwrotów butelek – koszty tego zjawiska w skali Polski są duże.

„Niestety, zwracanie butelek do sklepów nadal wywołuje negatywne skojarzenia. Wiele osób uważa, że to sposób na zbieranie pieniędzy przez ludzi z marginesu społecznego. Może kiedyś faktycznie tak było, ale teraz mamy XXI wiek i butelka zwrotna powinna być pozytywnie postrzegana, ponieważ pomaga chronić środowisko i oszczędzać pieniądze. Potrzeba nam edukacji, aby ludzie zaczęli uznawać zwrot lub wymianę butelek za przejaw zaradności i troski o środowisko – tak jak traktują wykonane z materiału torby wielokrotnego użytku” – zauważa Grzegorz Adamski.

Kompania Piwowarska przekonuje do zwracania butelek m.in. przez akcje edukacyjne takie jak „Bądź mądry”. W 2017 roku podczas dwóch kolejnych edycji akcji blogerzy zachęcali do mądrego obchodzenia się z butelkami, przypominając nie tylko o tym, by w ogóle je zwracać, ale także – jak to robić. Butelki wracające do browarów nie mogą być uszkodzone, trwale zakapslowane czy w inny sposób zamknięte ani też wypełnione niedopałkami.

„Wierzę, że w obecnej sytuacji, gdy tak wiele mówi się o ochronie środowiska i racjonalnym korzystaniu z zasobów naturalnych, butelka zwrotna będzie zyskiwać na znaczeniu, a ilość zwrotów będzie rosnąć – z korzyścią dla wszystkich stron. To opakowanie doskonale wytrzymało próbę czasu i w pełni odpowiada na współczesne potrzeby. Powinniśmy maksymalnie wykorzystać jego potencjał” – podsumowuje ekspert Kompanii Piwowarskiej.