Biznes przenosi wiele operacji do wirtualnego świata. To trend globalny i wydaje się, że nie ma od niego odwrotu. Wątpliwości może tylko rodzić tempo i zakres digitalizacji przedsiębiorstw – taka jest obiegowa opinia.
Technologia cyfrowa – w miarę jak udziały w rynku przejmują e‑firmy i rośnie konkurencja – zmniejsza przychody i zyski tradycyjnie zorganizowanych przedsiębiorstw. W połowie tego roku ICAN Research przeprowadził badanie, którego celem było określenie stopnia cyfryzacji polskich przedsiębiorstw i poznanie strategii digitalizowania biznesu. Łącznie przeprowadzono 276 wywiadów, a połowa badanych (49%) reprezentowała duże firmy i korporacje.
Okazało się, że przedstawiciele przedsiębiorstw nie do końca zgadzają się z obiegowymi opiniami. Co prawda każdy ankietowany sygnalizował, że jego organizacja w jakimś procencie wykorzystuje technologie cyfrowe, jednak co trzecie przedsiębiorstwo (33%) można nazwać analogowym tradycjonalistą, a prawie połowę z nich (47%) uznać za cyfrowych praktyków. Tylko co czwarta firma (26%) spełnia kryteria lidera transformacji w branży.
– W przestrzeni gospodarczej funkcjonuje myślenie o transformacji cyfrowej jako o sposobie na poszerzenie kanałów sprzedaży; sposobie na szybszą komunikację z klientami poprzez media społecznościowe albo zastąpieniu człowieka poprzez aplikacje wykonujące powtarzalne czynności, na uruchamianiu stron www – stwierdziła Bożena Leśniewska, wiceprezes zarządu ds. Rynku Biznesowego w Orange Polska. – Ta cienka warstwa cyfrowości nie zmienia biznesu, który nadal pracuje w tradycyjny sposób. Prawdziwa transformacja wiąże się ze zmianą myślenia o biznesie, zmianą modelu biznesowego, kultury organizacyjnej, na powiązaniu ze sobą fizycznych i cyfrowych aktywów za pomocą danych i wytworzeniu w ten sposób nowych wartości. W końcu na zbudowaniu nowego biznesowego ekosystemu, który tworzy sieć współzależnych procesów.
Według połowy badanych cyfrowa transformacja zalicza się w ich przedsiębiorstwach do najważniejszych priorytetów, natomiast 25% firm nie traktuje jej jako istotnego kierunku rozwoju.
Cyfryzacja jest w toku
Strategia wdrażania cyfrowych inicjatyw w badanych firmach zakłada łączenie niemal w równym stopniu własnych kompetencji z zewnętrznym wsparciem (41%) lub też łączenie z większym naciskiem na własne możliwości i zasoby (30%) (zobacz ramkę Strategia wdrażania inicjatyw cyfrowych).
– Pierwszym wyzwaniem, przed jakim stanęliśmy, był brak odpowiednich kompetencji, aby w pełni samodzielnie przeprowadzić tak głęboką zmianę, jaką zaplanowaliśmy – przyznał Marek Niziołek, dyrektor transformacji cyfrowej w Śnieżce. – Uznaliśmy, że w tej sytuacji powinniśmy skorzystać ze wsparcia firmy zewnętrznej. Firma doradcza pomogła nam zaplanować projekt, osadzić w czasie proces transformacji, zminimalizować ryzyko formalne i strukturalne związane z zarządzaniem tak dużym strategicznym projektem. Drugim dużym wyzwaniem była zmiana organizacyjna, bo transformacja cyfrowa wiąże się ze zmianą procesów. Trzeci problem, który musieliśmy rozwiązać, dotyczył prowadzenia bieżącej działalności równocześnie z pracami wdrożeniowymi, a czwarty dotknął IT. Pracownicy tego ostatniego działu musieli zacząć jeszcze bardziej współpracować z liniami biznesowymi, starać się lepiej rozumieć ich potrzeby i specyfikę, a równocześnie zwiększyć poziom kompetencji z obszaru wdrażanych najnowszych technologii, aby sprawnie wspierać proces.
Najlepiej i najpełniej zdigitalizowanymi obszarami są: finanse, obsługa klienta, sprzedaż i marketing, IT oraz operacje, co wcale nie oznacza, że przedsiębiorstwa potrafią w stu procentach pożytkować możliwości, jakie stwarza transformacja. Tylko 10% w pełni wykorzystuje potencjał cyfrowych inicjatyw, a zdecydowana większość potrzebuje na to co najmniej dwóch lat. Co to oznacza w praktyce?
Najprawdopodobniej w ciągu kilku lat ? polskich firm zacznie na dużą skalę korzystać z cyfrowych rozwiązań, aby zmaksymalizować atuty konkurencyjne. Im później dane przedsiębiorstwo wejdzie na ścieżkę cyfrowych zmian, tym trudniej będzie mu nadrobić stracony czas. Problem w tym, że wdrożenia IT nie są tanie. Według badania ICAN Research dla większości firm (73%) finansowanie cyfrowych inicjatyw stanowi duże wyzwanie, co w naturalny sposób spowalnia tempo digitalizowania biznesu.
Zdaniem ankietowanych firm wyzwaniem – oprócz braku środków na takie inwestycje – jest często niejednoznaczność środowiska rynkowego i jego nieprzewidywalność (29%), trudności w wyborze właściwej technologii (16%) oraz rozproszony ośrodek decyzyjny (16%).
Jaką ścieżkę zmian wybierają firmy?
Firmy najczęściej wybieraną częściową restrukturyzację, która polega na inwestowaniu w nowe technologie oraz zrównoważeniu portfolio tradycyjnych i cyfrowych produktów i usług, aby sięgać po nowe źródła wzrostu sprzedaży. Rzadziej się zdarza, aby biznes był w całości przenoszony do wirtualnego świata. Z reguły oba – analogowy i cyfrowy – koegzystują, wspierając się we wszystkich możliwych kanałach sprzedaży i marketingu, bo właśnie te funkcje przede wszystkim są poddawane zmianom.
Inną strategią są przejęcia i fuzje. Duże przedsiębiorstwa i koncerny łączą się ze start‑upami technologicznymi albo wydzielają z wewnętrznych struktur nowe jednostki. Taki sposób transformacji wymaga sporych środków, ale pozwala nadrobić zaległości pod względem czasu i tempa cyfryzacji, jej skali oraz uzupełnić brakujące kompetencje w tym obszarze.
Jeszcze inną drogą jest przejmowanie lub współpraca z platformami cyfrowymi, które silnie konkurują nawet z gigantami rynkowymi w sprzedaży podobnej oferty.
Zasoby kadrowe
Sukces transformacji zależy oczywiście od jakości kadr. Z badania Orange Insights wynika, że menedżerowie wyższego szczebla częściej niż inni pracownicy stymulują i wspierają zmiany. Natomiast liderzy średniego szczebla częściej je hamują. Firmy powinny przygotować menedżerów do pełnienia funkcji liderów zmian cyfrowych, aby ich kompetencje i zaangażowanie pozwoliły efektywniej działać w nowej rzeczywistości; aby ich wizja i inspirowanie zespołu przyczyniły się do zmiany sposobu myślenia o biznesie wszystkich pracowników.
Niestety, okazuje się, że tylko co czwarta skutecznie rozwija liderów, aby wyposażyć ich w niezbędne kompetencje do kierowania organizacją w środowisku cyfrowym. Najczęściej przedsiębiorstwa idą na skróty, zlecając projekty cyfrowe na zewnątrz. Z badania ICAN Research wynika bowiem, że co trzeci badany (37%) na bieżąco musi sam poszerzać wiedzę i rozwijać umiejętności dotyczące technologii, co trzeci (30%) aktualizuje wiedzę raz na pół roku, a co piąty (21%) raz w roku. Ze względu na to, że ? badanych (66%) jest zainteresowanych wykorzystaniem danych w celu zwiększenia efektywności działania, wyraźnie widać, jak duże są w tej kwestii potrzeby.
– Sztuczna inteligencja i cyfryzacja są jednym z filarów naszej strategii biznesowej, dlatego w ciągu ostatnich trzech lat zbudowaliśmy w naszej firmie zespół ekspertów w dziedzinie m.in. nowych technologii, matematyki, ekonometrii czy technik komputerowych – powiedział Tomasz Blicharski, wiceprezes ds. finansowych i rozwoju, odpowiedzialny również za transformację cyfrową oraz IT w firmie Żabka Polska. – Obecnie liczy on już około 70 osób, co stanowi więcej niż 10% pracowników zatrudnionych w centrali, nie wliczając w to ludzi z IT. Zespół analizuje potrzeby klientów, franczyzobiorców oraz całej organizacji i opracowuje dla nich najlepsze rozwiązania technologiczne. Pracujemy nad bardzo różnymi projektami, tworząc nowe możliwości w zakresie komunikacji marketingowej, np. poprzez digital signage, czy bliższej relacji z klientami dzięki aplikacji mobilnej żappka. Tworzymy produkty cyfrowe dopasowane do potrzeb naszej sieci i wykorzystujemy nowe technologie, usprawniając funkcjonowanie sklepów. Celem tych działań jest przede wszystkim przyciągnięcie nowych klientów oraz usprawnienie zakupów tak, aby były komfortowe i szybkie. Z drugiej strony rozwijamy i wdrażamy różnego typu algorytmy uczenia maszynowego oraz sieci neuronowe, aby nasza oferta była atrakcyjniejsza, lepiej dopasowana do potrzeb konsumentów.
