Innowacyjne pomysły zgłaszane przez pracowników mogą wpłynąć na poprawę efektywności działania organizacji. Pracownicy bardzo często potrafią wskazać usprawnienia lub nowe działania, których osoby zarządzające nie są w stanie lub nie umieją dostrzec. W praktyce okazuje się, że firmy rzadko doceniają tę formę zaangażowania pracowników, uznając, że bycie innowacyjnym i kreatywnym należy do ich zawodowych obowiązków. Tak uważa 64% osób zatrudnionych w polskich firmach, a jedynie 13% przyznaje, że ich firmy regularnie nagradzają pracowników za innowacyjne rozwiązania, które poprawiają efektywność pracy. Takie są wyniki badania przeprowadzonego wśród użytkowników portalu Pracuj.pl w ramach sondażu zorganizowanego w 21 krajach przez sojusz międzynarodowych serwisów rekrutacyjnych The Network. Na ankietę z pytaniami dotyczącymi nagradzania pracowników za innowacyjność odpowiedziało ponad 25 tysięcy użytkowników portali rekrutacyjnych.
Polskie wyniki są zbliżone do średniej światowej (zob. wykres Czy twoja firma nagradza pracowników za innowacyjne pomysły?). Na tle innych państw wyróżniają się firmy z krajów Bliskiego Wschodu oraz Szwecja, Rosja i Ukraina, gdzie odsetek firm doceniających i płacących pracownikom za innowacyjność jest nawet dwukrotnie wyższy niż w Polsce. Z kolei w takich krajach jak Estonia, Finlandia czy Litwa – dwukrotnie niższy.
Brak formalnych programów
Wyniki ankiety oznaczają, że większość firm, choć zapewne docenia znaczenie innowacji dla konkurencyjności, nie ma formalnych systemów motywowania i nagradzania pracowników zgłaszających pomysły nowych rozwiązań czy usprawnień. Potwierdza to Badanie Najlepsi Pracodawcy przeprowadzane w Polsce przez Hewitt Associates. Zgodnie z nim tylko 29% firm posiada formalne programy, dzięki którym zbierane są sugestie w sprawie usprawniania wydajności organizacji lub redukcji kosztów. Znajdują się wśród nich organizacje nagrodzone tytułem Najlepszego Pracodawcy, które znacznie częściej niż pozostałe firmy (68% w porównaniu z 56%) wdrażają w życie zgłaszane pomysły i dodatkowo nagradzają za nie pracowników finansowo (średnia wysokość nagrody to 1750 złotych w grupie Najlepszych Pracodawców, a w pozostałych firmach 1100 złotych).
Programy nagradzania za innowacyjność to nie tylko źródło nowych pomysłów dla firmy. Warto zwrócić uwagę, że w organizacjach, których szefowie nie zniechęcają podwładnych do podejmowania ryzyka i tworzą klimat do dzielenia się pomysłami, pracownicy są bardziej zaangażowani i związani ze swoim miejscem pracy. Wśród osób zatrudnianych w firmach należących do grupy Najlepszych Pracodawców aż połowa uważa, że ich opinie i wnioski brane są pod uwagę przy podejmowaniu ważnych decyzji. W pozostałych organizacjach tylko 28% pracowników jest zdania, że ich sugestie i pomysły mają jakieś znaczenie.
Kluczowe czynniki sukcesu
Firmy, które zdecydują się na specjalny program nagradzania innowacyjnych pomysłów, powinny unikać pułapek, które powodują, że system nie spełnia swojej funkcji.
Po pierwsze – wprowadzenie programu ma sens jedynie wtedy, kiedy osoby zarządzające organizacją będą rzeczywiście chciały poznawać, uwzględniać i wdrażać w życie rozwiązania proponowane przez pracowników. „Kurtuazyjne” pytanie się ludzi o ich zdanie, a następnie pomijanie zgłaszanych przez nich pomysłów, może doprowadzić do spadku zaangażowania i poczucia rozczarowania.
Po drugie – firma powinna zadbać o to, aby każdy pracownik, który zgłasza swoją propozycję otrzymał informację zwrotną, w jaki sposób została ona oceniona i co dalej się z nią stanie, niezależnie od jakości czy trafności danego rozwiązania. Brak jakiegokolwiek odzewu lub wybiórczość komunikatów skutecznie zniszczy jakąkolwiek inicjatywę.
Po trzecie – w przypadku wybrania innowacyjnego rozwiązania należy o tym fakcie poinformować nie tylko autora pomysłu, ale zakomunikować to całej organizacji. Warto przy tym wyróżnić autora, przy czym nie zawsze musi to być wynagrodzenie finansowe. Właściwie dobrana nagroda uwzględniać powinna oczekiwania pracownika, a równocześnie wypływać z kultury organizacyjnej danej firmy.
***
Sondaż The Network wskazuje, że większość firm wymaga od pracowników innowacyjności w ramach ich obowiązków zawodowych. Warto jednak zwrócić uwagę na fakt, że dobrze przygotowany i konsekwentnie realizowany program doceniania innowacyjnych rozwiązań może stać się w organizacji ważnym narzędziem komunikacji „bottom – up” (z dołu do góry). To szczególnie ważne w dużych firmach, gdzie najwyższe kierownictwo łatwo traci rzeczywisty kontakt z liniowymi pracownikami.
