Promocja zdrowia w miejscu pracy staje się elementem strategii wzrostu odpowiedzialnych organizacji. Nic dziwnego, skoro zdrowsi pracownicy wydajniej pracują, bardziej się angażują i osiągają lepsze efekty. Warto już dziś zadbać o zdrowie pracowników, aby jutro mogli zadbać o wyniki firmy.
Orzeczenie o braku przeciwwskazań do pracy na swoim stanowisku w badaniach okresowych uzyskuje ponad 99% pracowników. Zapewne z tego powodu część pracodawców uważa, że zatrudnia zdrowe osoby, więc nie musi szczególnie dbać o ich zdrowie. Ale z badań Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy przy Instytucie Medycyny Pracy im. prof. J. Nofera wynika coś innego.
Już co drugi pracownik średnich i dużych firm w Polsce ma nadmierną masę ciała, prowadzącą do wzrostu ryzyka licznych chorób przewlekłych. Co czwartemu często dokucza złe samopoczucie, dolegliwości i bóle, a tyle samo kilka razy w tygodniu odczuwa silne zmęczenie. W konsekwencji ponad 40% pracuje przynajmniej przez godzinę lub dwie w ciągu dnia na tzw. zwolnionych obrotach (prezentyzm), a tylko co czwarty ma duże zasoby siły i witalności. To koszty, których firma może uniknąć.
Nie tylko absencja
Pracodawcy na zdrowie w organizacji często patrzą przez pryzmat liczby zwolnień lekarskich. Co ciekawe, pandemia nie wpłynęła w wyraźny sposób na liczbę dni absencji chorobowej, bo ta pozostała na takim samym wysokim poziomie. Ale w 2020 roku o ponad jedną czwartą wzrosła liczba zaświadczeń lekarskich z powodu zaburzeń psychicznych i zaburzeń zachowania. Z danych ZUS wynika, że łącznie wystawiono wtedy 22,7 mln zaświadczeń lekarskich, które przełożyły się na 266,6 mln dni absencji.
Wśród najczęstszych przyczyn zwolnień lekarskich znalazły się:
ciąża, poród i połóg – 17,5% ogółu liczby dni absencji;
choroby układu kostno- -stawowego, mięśniowego i tkanki łącznej – 16,1%;
choroby układu oddechowego – 13,7%;
urazy, zatrucia i inne określone skutki działania czynników zewnętrznych – 11,8%;
zaburzenia psychiczne i zaburzenia zachowania – 10,8%.
Najdłużej na zwolnieniu przebywali ubezpieczeni w wieku między 30. a 39. rokiem życia. Choć wielu menedżerów patrzy na zdrowie personelu wyłącznie przez pryzmat absencji, tak naprawdę to tylko wierzchołek góry lodowej, skrywający inne problemy zdrowotne i organizacyjne. Na przykład jeśli pracownik mimo choroby przychodzi do firmy, nie podnosi bieżących wskaźników absencji, ale pracuje gorzej. Taka postawa sprawia, że w przyszłości liczba dni nieobecności rośnie z powodu powikłań po nieleczonej chorobie, a także wzrostu absencji współpracowników, którzy mogli się zarazić jakąś chorobą zakaźną.
Zdrowie się opłaca
Na szczęście rośnie liczba pracodawców, którzy czują się współodpowiedzialni za zdrowie zatrudnianych osób i podejmują działania, które wykraczają poza obowiązki nałożone przez kodeks pracy. Badania Instytutu Medycyny Pracy im. prof. I. Nofera pokazują, że firmy decydują się na takie inicjatywy, ponieważ chcą m.in.: budować dobry wizerunek firmy, zwiększać efektywność pracy, ograniczać koszty związane z absencją, wzmacniać energię pracowników. Badania prowadzone od dziesiątków lat, głównie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Australii, pokazują, że wiele działań podejmowanych przez pracodawców na rzecz zdrowia personelu może skutecznie prowadzić do jego poprawy. Zaangażowanie w profilaktykę zdrowotną może m.in. ograniczać dolegliwości, redukować stres i zmęczenie, zwiększać sprawność, polepszać samopoczucie, zapobiegać chorobom, obniżać wskaźniki absencji. Ważne jest więc szersze spojrzenie na zdrowie w firmie.
Wiele działań ma uzasadnienie ekonomiczne. Przykładowo, w niektórych krajach koszty pośrednie otyłości są większe niż koszty opieki zdrowotnej. Pracodawcy mogą więc wdrożyć program promocji zdrowia, którego celem jest zachęcenie pracowników do zdrowego stylu życia. Jak do tego podejść? Na dobry początek warto zorganizować cykliczne spotkania z dietetykiem, podczas których wtajemniczy pracowników w zasady zbilansowanej diety i podpowie, jak na co dzień mogą przygotowywać zbilansowane posiłki. Aby zachęcić pracowników do zdrowych nawyków, można wprowadzić cieszące się dużym powodzeniem owocowo- -warzywne dni. Wielu pracodawców promuje również sport, oferując karnety do obiektów sportowych, dofinansowując sprzęt sportowy lub tworząc koła sportowe, np. siatkarskie, koszykarskie czy turystyczne. W ten sposób zachęcają pracowników do aktywności, ale też tworzą przestrzeń do integracji zespołów.
Prozdrowotne benefity
Część przedsiębiorstw decyduje się wdrażać nie tylko pojedyncze działania, ale szersze programy prozdrowotne, określane zazwyczaj jako promocja zdrowia w pracy lub corporate wellness. Jeśli pracodawca poważnie podchodzi do kwestii zdrowia swoich pracowników i zdaje sobie sprawę, że to od kondycji fizycznej i psychicznej pracownika zależy w dużej mierze ostateczny wynik finansowy, powinien pomyśleć o zaoferowaniu swoim pracownikom pakietu zdrowotnego. Wiele badań potwierdza, że z listy benefitów pracownicy cenią sobie najbardziej prywatną opiekę medyczną.
Dostęp do szybkich konsultacji z lekarzami specjalistami, bezpłatnej pomocy psychologicznej online albo stacjonarnie, a także możliwość wykonania badań w krótkim terminie, są dużymi udogodnieniami. Podobnie jak możliwość wykupienia przez pracownika pakietu medycznego dla dzieci, partnera czy partnerki, a nawet rodziców lub teściów. Daje to pracownikom poczucie bezpieczeństwa i stabilizacji, co jest ważnym czynnikiem wpływającym na ich przywiązanie do firmy.
Co drugi pracownik ma nadmierną masę ciała, a co czwartemu dokucza złe samopoczucie, dolegliwości i bóle, zaś kilka razy w tygodniu odczuwa silne zmęczenie. Dlatego ponad 40% zatrudnionych pracuje przez godzinę lub dwie dziennie na zwolnionych obrotach. To koszty, których firma może uniknąć.
Sam dostęp do opieki medycznej to nie wszystko. Pracodawca ma ogromny potencjał w zakresie promowania profilaktyki i prozdrowotnych postaw. PZU Zdrowie stworzyło autorski program profilaktyczny Strefy Zdrowia, który polega na organizowaniu akcji profilaktycznych we współpracy z firmami. O wiele łatwiej przekonać pracowników do wykonania rutynowych badań, jak np. mammografia, USG piersi, tarczycy, wymaz krwi, gdy mogą je zrobić w siedzibie firmy, bez konieczności umawiania się. Co ważne, każdy program dostosowany jest do problemów zdrowotnych danej grupy zawodowej i charakteru pracy.
Ponad 95% kadry zarządzającej średnich i dużych firm w Polsce uważa, że zdrowszy pracownik lepiej pracuje – wynika z badań Krajowego Centrum Promocji Zdrowia w Miejscu Pracy, prowadzonych systematycznie w latach 2000–2015 na dużych, reprezentatywnych próbach takich firm. Zdrowy personel rzadziej korzysta ze zwolnień lekarskich, w mniejszym stopniu dotyczy go prezentyzm, czyli nieefektywna obecność w pracy, powodowana dolegliwościami lub złym samopoczuciemIndeks górny 11. Dobrowolna działalność przedsiębiorstwa na rzecz zdrowia personelu prowadzi do redukcji kosztów funkcjonowania firmy, tworzy w niej dobry klimat społeczny, buduje jej dobry wizerunek. Warto sięgnąć po te korzyści jak najszybciej, wzmacniając swoich pracowników i firmę.
Indeks górny 11 Korzeniowska E., Puchalski K., Promocja zdrowia w zakładach pracy w Polsce w 2015 r. – diagnoza na podstawie reprezentatywnego badania firm zatrudniających powyżej 50 pracowników, „Medycyna Pracy”, 2017, 68(3).
