Reklama
Dołącz do liderów przyszłości i zdobądź przewagę! Sprawdź najnowszą ofertę subskrypcji
Premium
Komunikacja
Magazyn (Nr 6, grudzień 2020 - styczeń 2021)

Jak pandemia zjada strategię na śniadanie

1 grudnia 2020 34 min czytania
Zdjęcie Lidia Zakrzewska - Redaktor zarządzająca "ICAN Management Review".
Lidia Zakrzewska
Zdjęcie Mariusz Smoliński - Dyrektor ICAN Research.
Mariusz Smoliński
Jak pandemia zjada strategię na śniadanie

W turbulentnym świecie planowanie strategiczne zmienia się z procesu liniowego w proces aktualizowany w czasie rzeczywistym, w którym cele długoterminowe przenikają się z bieżącym reagowaniem na zakłócenia zewnętrzne.

Jeszcze nie tak dawno temu naukowcy i praktycy zarządzania postrzegali kształtowanie i realizację strategii jako formułowanie planów długoterminowych i konsekwentne dążenie do wytyczonych celów. A wszelkie ustępstwa na rzecz doraźnych zysków nazywano pogardliwie short‑termism. Niestety, w dzisiejszym niestabilnym i nieprzewidywalnym otoczeniu rynkowym tworzenie planów długoterminowych zaczyna przypominać wróżenie z fusów. Oczywiście, nie umniejsza to roli myślenia strategicznego, gdyż to właśnie misja, wizja i strategia są fundamentami sukcesu firmy. Jednak samo podejście do planowania strategicznego powinno się zmienić. W niestabilnym i nieprzewidywalnym otoczeniu rynkowym nie wystarczy być wizjonerem i wytyczać kierunek rozwoju firmy trafniej, niż rywale. Dziś trzeba być dodatkowo gotowym na ostre zwroty i drastyczne zmiany kierunku w odpowiedzi na sygnały płynące z najdalszych regionów świata. Potrzebę zwinności i elastyczności spotęgowała zwłaszcza ostra zadyszka gospodarki, którą zainfekował COVID‑19, pochodzący z odległego Wuhan. Gdyby dziś żył Peter Drucker, wybitny autorytet zarządzania, który stwierdził kiedyś, że firmowa „kultura zjada strategię na śniadanie”, mógłby powiedzieć z właściwym sobie autorytetem, że tradycyjną strategię połknęła pandemia, a kultura organizacyjna musi obejść się smakiem.

I właśnie o to, jak pandemia zmieniła podejście polskich firm do zarządzania strategicznego, zapytaliśmy w listopadzie 2020 roku menedżerów dużych firm działających na rynku polskim.

O badaniu

Badanie przeprowadzono w listopadzie 2020 roku na grupie 204 menedżerów, w firmach zatrudniających powyżej 250 pracowników. Co piąty badany pełni funkcję prezesa, co czwarty – członka zarządu, pozostali to dyrektorzy kluczowych działów. Prawie połowa firm (45%) reprezentuje sektor produkcji, co trzecia – usługi (37%), zaś pozostałe – handel (19%).

Wyniki naszej ankiety pokazały na szczęście, że wciąż istnieją trwałe fundamenty, takie jak misja i wizja firmy. Ale daleko idącym zmianom ulegają niestety firmowe wartości, strategie, taktyki i modele biznesowe. Długoterminowe strategie zastępowane są krótkoterminowymi działaniami strategicznymi (90% odpowiedzi). Okresy planowania strategicznego ulegają skróceniu, a potrzeba weryfikacji jest dużo częstsza (87%). Rośnie rola taktyki, która jest najczęściej wskazywanym elementem odporności strategicznej firmy, a działania doraźne mają wpływ nawet na modele biznesowe, co wcześniej było zarezerwowane dla decyzji strategicznych. W efekcie ogromnej zmienności warunków prowadzenia biznesu i małej przewidywalności dużym wyzwaniem staje się utrzymanie spójności prowadzonych działań zarządczych z uchwaloną wcześniej strategią.

Pojęcie strategii

Skalę wpływu otoczenia na fundamenty biznesu szczególnie pokazały odpowiedzi na pytanie pozornie proste: jak nasi ankietowani rozumieją pojęcie strategii. Wydawałoby się, że pracownicy dużych firm, które mają usystematyzowane podejście do zarządzania strategicznego, zdefiniowaną misję, wizję i model biznesowy oraz wypracowane sposoby realizacji strategii, nie będą mieli z nim problemu. Ku naszemu zaskoczeniu w różnych firmach strategia jest różnie definiowana. Według połowy ankietowanych strategia rozumiana jest najczęściej jako działania, które pozwalają wygrywać z konkurencją, co czwarty menedżer (28%) twierdzi, że jest to sposób realizacji misji i wizji, pozostali definiują ją jako główne wyróżniki ich firmy na rynku (16%) lub działania, które pozwalają rozwijać biznes (6%). W praktyce prawie wszystkie badane firmy określiły, dokąd zmierzają w długim terminie i jakie cele chcą zrealizować w przyszłości (96%), w strategiach mają jasno określone kierunki działania: na jakich rynkach firma zamierza być obecna, jakie produkty i komu chce sprzedawać (80%) i w jaki sposób będzie budować wartość dla klientów (76%). Opracowały modele działania, czyli wzorce, według których dana organizacja powinna postępować, aby osiągnąć zamierzone cele (78%), przygotowały strategie dla poszczególnych funkcji, m.in. strategie marketingowe i sprzedażowe (81%), strategie pozyskiwania i wykorzystywania zasobów (75%) oraz określiły, w jakim kierunku zamierzają rozwijać kulturę organizacyjną, żeby wspierała te wysiłki (87%). Co ciekawe, zdecydowana większość przedsiębiorstw zdefiniowała również w swojej strategii podejście do wyzwalania kreatywności oraz wdrażania nowych produktów i usług (86%). Zdecydowane różnice wśród menedżerów występują natomiast przy określaniu przewagi konkurencyjnej. Połowa badanych zawiera ją i opisuje już w strategii, a druga połowa traktuje jako działania taktyczne.

Zostało 90% materiału do przeczytania

Materiał dostępny tylko dla subskrybentów

Dołącz do subskrybentów MIT Sloan Management Review Polska Premium!

Kup subskrypcję
O autorach
Tematy

Może Cię zainteresować

Multimedia
Myśli czy tylko udaje? O tym, czego AI długo jeszcze nie opanuje

Choć dzisiejsze generatywne modele językowe świetnie symulują wzorce językowe, to daleko im do prawdziwej inteligencji. Nie mają świadomości ani zdolności do adaptacji. Takie wnioski płyną z rozmowy Iwo Zmyślonego z Pawłem Szczęsnym z Neurofusion Lab, który podkreśla, że nadużywanie antropomorfizujących określeń („AI myśli”, „uczy się”) wynika głównie z marketingu i prowadzi do fałszywych oczekiwań. Krytykuje przy okazji pojęcie „halucynacji AI”, wskazując, że błędy modeli są nieuniknione ze względu na ich budowę. Ostatecznie AI może przynieść znaczące korzyści biznesowi, ale tylko gdy rozumiemy jej rzeczywiste możliwości i ograniczenia.

Grafika promocyjna w czerwonej kolorystyce prezentująca książkę dr n. med. Anny Słowikowskiej pt. „Serce w dobrym stylu. Jak zatroszczyć się o swoje zdrowie”. Po lewej stronie znajduje się biały napis: „MIT SMRP poleca książkę dr Anny Słowikowskiej”. Po prawej stronie okładka książki z dużym sercem z wykresu EKG na tle, tytułem i nazwiskiem autorki. „Serce w dobrym stylu. Jak zatroszczyć się o swoje zdrowie” – recenzja

Niejeden lider biznesu przekonał się zbyt późno, że największe zagrożenie dla jego imperium czaiło się nie na rynku, lecz we własnej piersi. W salach posiedzeń zarządów rzadko dyskutuje się o stanie tętnic prezesa – a przecież mogą one zaważyć na losach firmy równie mocno, co wyniki finansowe. Od lat korporacyjna kultura hołubi samopoświęcenie i żelazną wytrzymałość, przymykając oko na tlący się pod garniturem kryzys zdrowotny. Paradoksalnie ci sami menedżerowie, którzy szczycą się troską o swoje zespoły i deklarują dbałość o work-life balance, często ignorują własne symptomy i potrzeby ciała. Serce w dobrym stylu, książka dr n. med. Anny Słowikowskiej i Tomasza Słowikowskiego, stawia prowokacyjne pytanie: czy potrafisz zarządzać swoim zdrowiem równie świadomie, jak zarządzasz firmą? Autorzy nie mają wątpliwości, że zdrowie – a zwłaszcza serce – lidera to nie fanaberia, lecz strategiczny priorytet każdego człowieka sukcesu i każdej organizacji.

Pomoc AI przy podejmowaniu decyzji
Jak AI może pomóc podejmować lepsze decyzje pod presją?

Dane firmy Oracle wskazują, że aż 85% menedżerów doświadcza stresu decyzyjnego, a 75% z nich deklaruje dziesięciokrotny wzrost liczby podejmowanych decyzji w ciągu ostatnich trzech lat. Wsparcie ze strony sztucznej inteligencji wydaje się więc atrakcyjną alternatywą przy ciągłej pracy pod presją. Prawdziwy sukces w zarządzaniu zależy jednak od świadomego połączenia potencjału AI z ludzkimi możliwościami, takimi jak intuicja, doświadczenie i umiejętności interpersonalne.

Co potrafi AI, działając pod presją?

Potencjał technologiczny wzrasta z roku na rok. Sztuczna inteligencja, która jeszcze niedawno stanowiła bardziej symbol rozwoju niż realne wsparcie w codziennych obowiązkach, stała się obecnie powszechnym narzędziem pracy. W jakich obszarach wykorzystuje się ją najczęściej?

  • Monitoring i predykcja. Firmy takie jak Unilever wykorzystują sztuczną inteligencję do monitorowania łańcuchów dostaw w czasie rzeczywistym. Dzięki algorytmom AI możliwe jest wychwycenie anomalii, zanim doprowadzą one do poważnych konsekwencji biznesowych. Oprócz sfery biznesowej, inteligentne algorytmy są wykorzystywane w ten sposób na przykład do wykrywania na podstawie zdjęć satelitarnych powstających zagrożeń ekologicznych, które mogłyby zakłócić łańcuchy dostaw.

Horyzontalna ilustracja w realistycznym stylu przedstawia zmęczonego lidera siedzącego samotnie przy biurku w półmroku. Wokół niego porozrzucane są pomięte notatki, pusta filiżanka po kawie i otwarty laptop emitujący chłodne, niebieskie światło. Mężczyzna opiera głowę na dłoni, z pochyloną sylwetką i oznakami wyczerpania. Całość utrzymana jest w stonowanej kolorystyce, symbolizując przeciążenie pracą i emocjonalne wypalenie. Ilustracja odwołuje się do problematyki, jaką porusza psychologia pracy w kontekście przywództwa. Jak liderzy radzą sobie z przepracowaniem

Uważność nie wystarczy, gdy toniemy w nadmiarze obowiązków. Poznaj zaskakujące strategie zapracowanych liderów, które naprawdę działają.

W ostatnich latach wiele nagłówków sugerowało, że wszyscy jesteśmy już nieco wypaleni zawodowo. Od pasywno-agresywnego „quiet quitting” po tajemniczo brzmiącą „ghost work” – narracja głosi, że ludzie zasypiają za kierownicą, a w najlepszym razie przysypiają co kilka kilometrów.

Ale co, jeśli ta diagnoza nie jest do końca trafna – przynajmniej w odniesieniu do sporej grupy z nas?

Co, jeśli istnieje znacząca liczba osób, które czują się przeciążone pracą, a mimo to pozostają zmotywowane i skuteczne? W dzisiejszej rzeczywistości, gdzie zmiana warunków zatrudnienia często wydaje się poza naszym zasięgiem, warto przyjrzeć się tym pracownikom i zastanowić, czego możemy się od nich nauczyć, by nadal działać efektywnie.

dobrostan Zadbaj o siebie i swój zespół. Jak budować dobrostan w niestabilnych czasach?

Współczesny świat biznesu to arena ciągłych zmian, która wystawia na próbę odporność psychiczną pracowników i liderów. Jak w obliczu narastającej presji i niepewności budować organizacje, gdzie dobrostan jest filarem sukcesu? Zapraszamy do lektury artykułu, w którym Agata Swornowska-Kurto, bazując na raporcie „Sukces na wagę zdrowia – o kondycji psychicznej i przyszłości pracy”, odkrywa kluczowe strategie dla liderów. Dowiedz się, jak przeciwdziałać wypaleniu, budować autentyczne wsparcie i tworzyć środowisko, które inspiruje, zamiast przytłaczać.

nękanie oddolne Co zrobić, gdy podwładni cię sabotują?
Jak reagować, gdy wiarygodność lidera jest podkopywana – otwarcie lub za kulisami – a atmosfera w zespole staje się coraz bardziej toksyczna? Nękanie w miejscu pracy nie zawsze płynie z góry na dół Contrapower harassment to rzadko poruszany, lecz istotny temat związany z nękaniem w pracy. W przeciwieństwie do tradycyjnego postrzegania tego zjawiska, dotyczy ono […]
EOD Jak automatyzacja obiegu dokumentów wspiera zarządzanie czasem pracy

W dzisiejszej rzeczywistości biznesowej niezbędne jest sięganie po innowacyjne rozwiązania technologiczne. Taką decyzję podjęła firma Vetrex, wdrażając w swoich strukturach elektroniczny obieg dokumentów Vario firmy Docusoft, członka grupy kapitałowej Arcus. O efektach tego działania opowiedział Przemysław Szkatuła – dyrektor działu IT w firmie Vetrex.

Jakie cele biznesowe przyświecały firmie przy podjęciu decyzji o wdrożeniu systemu elektronicznego obiegu dokumentów?

Przemysław Szkatuła: Przede wszystkim chodziło o usprawnienie procesów wewnętrznych. Wcześniej obieg dokumentów był głównie manualny, co generowało wiele problemów kumulujących się pod koniec każdego miesiąca. Dzięki wdrożeniu systemu Vario wszystko odbywa się elektronicznie i wiemy dokładnie, na którym etapie procesu znajduje się faktura. To usprawnia przepływ informacji nie tylko w działach finansowych, lecz także między zwykłymi użytkownikami systemu. Dzięki wprowadzeniu powiadomień mailowych każdy użytkownik otrzymuje niezwłocznie informację o nowej aktywności, a kierownicy działów są świadomi, jakie koszty wystąpiły.

quiet quitting Nie pozwól by quiet quitting zrujnowało twoją karierę

Quiet quitting to nie cicha rewolucja, lecz ryzykowna strategia wycofania się z aktywnego życia zawodowego. W świecie przeciążonych pracowników i liderów często niedostrzegających rzeczywistych wyzwań swoich zespołów, bierna rezygnacja z zaangażowania może być kusząca, ale długofalowo – szkodzi wszystkim.

Case study
Premium
Czy planowanie strategiczne ma jeszcze sens?

Krakowski producent słodyczy Zafiro Sweets był przez lata doceniany w branży i wśród pracowników za wieloletni, stabilny wzrost poparty wysoką jakością produktów. Turbulencje rynkowe, napędzane dynamiką mediów społecznościowych i zmieniającymi się oczekiwaniami klientów, podważyły jednak jego dotychczasowy model działania, oparty na planowaniu strategicznym. Firma szuka sposobu, który pozwoli jej się zaadaptować do szybkich zmian zachodzących w jej otoczeniu. Marta Wilczyńska, CEO Zafiro Sweets, z niedowierzaniem patrzyła na slajd, który dostała od działu sprzedaży. Siedziała w restauracji w warszawskim Koneserze, gdzie wraz z Tomaszem Lemańskim, dyrektorem operacyjnym, oraz Justyną Sawicką, dyrektorką marketingu, uczestniczyli w Festiwalu Słodkości – jednej z branżowych imprez, które sponsorowali.

Premium
Zalecenia prof. Kazimierza suwalskiego dla młodych i doświadczonych liderów

Doświadczenie prof. Kazimierza Suwalskiego, chirurga i lidera, przekłada się na uniwersalne zasady skutecznego przywództwa. Poniższe zestawienie to zbiór praktycznych wskazówek, które wspierają rozwój zarówno młodych, jak i doświadczonych liderów – od budowania autorytetu i zarządzania zespołem po radzenie sobie z kryzysami i sukcesję przywództwa.

Materiał dostępny tylko dla subskrybentów

Jeszcze nie masz subskrypcji? Dołącz do grona subskrybentów i korzystaj bez ograniczeń!

Subskrybuj

Newsletter

Otrzymuj najważniejsze artykuły biznesowe — zapisz się do newslettera!