Automatyzacja, rozwiązania proekologiczne czy może usprawnienie komunikacji? Dzisiejsze trendy w tworzeniu przestrzeni do pracy podpowiadają, jak może wyglądać biuro przyszłości. Wiele z najbardziej innowacyjnych rozwiązań już dziś jest stosowanych w biurowcach firmy Skanska.
Partnerem materiału jest Skanska.
Trwająca już od pewnego czasu dobra koniunktura na rynku nieruchomości biurowych zachęciła m.in. architektów, inwestorów czy deweloperów do poszukiwania nowej formuły dla przestrzeni do pracy. Stąd prawdziwy wysyp i rosnąca popularność nowych koncepcji w rodzaju choćby Activity Based Workplace, zakładającej większą elastyczność wykorzystania przestrzeni biurowej. Przy ogromnej mnogości pomysłów i rozwiązań kompletnie przebudowujących współczesne biura trudno się zorientować, w którym przypadku mamy do czynienia z chwilową modą, a w którym – z trwałym trendem.
Odpowiedź na to pytanie podsuwa raport Living buildings. Przyszłość biurowców do 2050 przygotowany – z wykorzystaniem kilku metod badawczych – wspólnie przez firmę Skanska oraz infuture hatalska foresight institute. Raport prezentuje pięć scenariuszy, jakie mogą kształtować biura w perspektywie średnio- i długoterminowej. Rozwiązania wpisujące się w poszczególne scenariusze można znaleźć już w niektórych budynkach biurowych na świecie.
Scenariusze przyszłości
Jednym z najważniejszych wniosków płynących z raportu jest ten, że prawdopodobnie utrwali się trend koncentracji na użytkownikach biur. Będą one charakteryzować się coraz większą otwartością i użytecznością. W praktyce oznacza to, że w procesie projektowania biura w coraz większym stopniu uwzględniane będą takie czynniki jak: wiek, płeć czy doświadczenia poszczególnych osób – i to nie tylko zatrudnionych w firmach wynajmujących przestrzeń w danym budynku. Wciąż rosnąć będzie rola otoczenia danego biurowca. Jak czytamy w raporcie, „lokalna społeczność będzie coraz aktywniej uczestniczyć w życiu budynków i biurowców i sprawiać, że przestrzenie będą wykorzystywane także po standardowych godzinach pracy”. Przykładami koncentracji na ludziach w portfolio budynków firmy Skanska mogą być takie projekty, jak np. warszawski kompleks Generation Park, którego pierwszy etap został oddany do użytku w ubiegłym roku. Architekci z pracowni JEMS Architekci, odpowiedzialni za projekt inwestycji, zaplanowali przestrzeń pomiędzy budynkami kompleksu w formie miejskiego skweru z takimi punktami jak kawiarnie czy sklepy oraz zielenią, dostosowane do potrzeb osób z niepełnosprawnościami czy seniorów.
Z obecnością zieleni w projektach biurowych wiąże się drugi scenariusz opisany w raporcie firmy Skanska i infuture hatalska foresight institute. W przyszłości obecność zieleni w biurowcach ma być bowiem jeszcze bardziej powszechna niż dzisiaj. Wszystkie budynki mają na szeroką skalę wykorzystywać tzw. zieloną infrastrukturę, a więc obecne już w niektórych realizacjach dachy czy tarasy pokryte roślinnością czy też wewnętrzne ogrody. Co ważne, zieleń w biurze będzie pełnić nie tylko funkcję dekoracyjną, ale wręcz stanie się wyraźnym znakiem myślenia o budynku również w kategoriach środowiskowych. Potwierdza to powszechne certyfikowanie budynków biurowych w systemach BREEAM lub LEED. Nowością będzie certyfikat WELL Building Standard, który mierzy nie tyle same parametry techniczne budynku, np. związane z oszczędnością wody i energii, ale stawia na jakość przestrzeni do pracy i bada komfort człowieka przebywającego w danym budynku. Pierwszym certyfikowanym projektem biurowym w Polsce będzie Spark, realizowany przez firmę Skanska w Warszawie.
Wpływ na środowisko jest związany z niezależnością i samowystarczalnością budynków, które w przyszłością mają stać się autonomicznymi jednostkami niezależnymi od infrastruktury zewnętrznej. Będą więc mogły same zaspokoić całość swojego zapotrzebowania na energię zgodnie z potrzebami najemców. Samowystarczalność budynków ma przekładać się na wyższe niż obecnie poczucie bezpieczeństwa, wynikające z faktu, że nie będzie możliwe zaburzenie działalności firm w przypadkach niespodziewanych zdarzeń, takich jak gwałtowne zmiany pogody czy nawet zwykłe awarie. Funkcjonowaniem budynku ma zarządzać zaawansowany system monitorujący działanie obiektu i warunki zewnętrzne, by na bieżąco zapewniać bezpieczeństwo i komfort użytkownikom biura. Ale samowystarczalność budynków to nie tylko kwestia dostępu do energii czy w ogóle pewność utrzymania ciągłości funkcjonowania obecnych w nich firm. Autorzy raportu zauważają, że już dziś budynki stają się miejscami, w których będzie można produkować żywność, a coraz większe grono zwolenników zdobywają koncepcje farm wertykalnych (w których można uprawiać warzywa i zioła) czy akwaponicznych, pozwalających na hodowlę ryb i owoców morza.
Connected by Skanska to kompletny system, na który składają się aplikacja na telefon, platforma dla zarządców i najemców, a także zbiór danych w chmurze.
Zmiany w biurowcach dobrze wyraża czwarty scenariusz przewidziany w raporcie, zakładający, że w przyszłości budynki biurowe nie będą do końca zdefiniowane. Będą za to dostosowywać się płynnie do swoich użytkowników – i to zarówno pod względem formy wizualnej, jak i aspektu użytkowego. Chociaż pozornie brzmi to jak wizja rzeczywistości opowiedzianej w filmie science fiction, to pod wieloma względami już dziś wiele firm wykorzystuje do pracy taką właśnie płynną przestrzeń. Od pewnego czasu rośnie liczba firm oferujących przestrzeń coworkingową, a przestrzenie biurowe stają się bardziej wielofunkcyjne. Stanowiska pracy podlegają natomiast coraz silniejszej personalizacji dzięki wykorzystaniu zaawansowanych technologii, m.in. spod znaku sztucznej inteligencji czy wielkich zbiorów danych. W praktyce oznacza to, że sami użytkownicy biur dostosowują temperaturę czy natężenie światła swojego stanowiska pracy.
Ten tekst jest częścią projektu Biura: nowa definicja przestrzeni. Architektura. Design. Komfort pracy. Funkcjonalność przestrzeni i efektywność pracowników. Podpowiadamy, co warto zmienić w otoczeniu biurowym, by codzienna praca była bardziej efektywna i przyjemna. Odkrywaj i zmieniaj swoje biuro »
Wreszcie obecność budynków w przestrzeni publicznej ma się w przyszłości stać mniej inwazyjna, a biurowce będą niemal niewidoczne dla mieszkańców miast. Oznacza to, że poszczególne obiekty mają w większym stopniu niż obecnie wtapiać się w otoczenie i nie zakłócać przestrzeni. Taki kierunek tworzenia biurowców ma być odpowiedzią na coraz większy bałagan architektoniczny i urbanistyczny, znany również z wielu polskich miast. O ile więc dotychczas ambicją wielu firm było postawienie budynku ikonicznego, który miał zdominować przynajmniej najbliższe otoczenie, o tyle przyszłość ma przynieść pod tym względem większą powściągliwość. Jak czytamy w raporcie, „nowoczesne budownictwo wykorzystuje materiały, technologie i przeszklenia, by wtopić fasady budynków w tkankę miejską”. Celem ma być osiągnięcie wrażenia tzw. niewidzialnego budownictwa. W tej ambicji chodzi o coś więcej niż tylko o przejściową fascynację przedstawicieli branży budowlanej. W przyszłości architektura ma więc przeplatać się z miejskim krajobrazem. Przy okazji ten trend wpisuje się w szerszy nurt niewidzialności – w końcu nie możemy zobaczyć sztucznej inteligencji czy big data, a jednak nie ulega wątpliwości, że mają one ogromny wpływ na nasze życie.
Innowacyjne rozwiązania
Budynek Przyszłości 2067. Koncepcja budynku łączącego miejsce pracy i rekreacji. Raport Living Buildings, infuture hatalska foresight institute i Skanska, 2017
Najprawdopodobniej minie jeszcze sporo czasu, zanim opisane w raporcie rozwiązania upowszechnią się na tyle, że przestaną kogokolwiek dziwić. Mimo to nowatorskie technologie są coraz mocniej obecne w branży deweloperskiej. Przykładem może być internet rzeczy (IoT), cieszący się rosnącą popularnością zarówno w mieszkaniach, jak i w biurach. Deweloperzy od pewnego czasu nawiązują współpracę ze start‑upami, których zadaniem jest dostarczenie innowacyjnych produktów do zastosowania w budynkach.
Skanska tymczasem zdecydowała się na stworzenie własnego oprogramowania Connected by Skanska, którego zadaniem jest zintegrowanie różnego typu innowacji. W ramach nowego standardu wszystkie budynki firmy Skanska w Europie Środkowej mają zostać wyposażone w cały pakiet innowacji spiętych ze sobą w jedno nowatorskie narzędzie w smartfonie użytkownika. Dzięki temu najemcom łatwiej będzie korzystać z przestrzeni wspólnych, a także usprawniać dostęp do budynku. Co więcej, najemcy będą mogli skorzystać ze specjalnego pakietu wykończenia biura Connected Fit‑out, który po raz pierwszy zostanie wykorzystany w warszawskim biurowcu Spark. Pakiet ten opiera się na oddaniu pracownikom możliwości zarządzania swoją przestrzenią do pracy. W ten sposób już dziś końcowy użytkownik biura może samodzielnie definiować jego kształt.
Connected by Skanska to w praktyce kompletny system, na który składają się aplikacja na telefon, platforma dla zarządców i najemców, a także zbiór danych w chmurze. Dzięki zintegrowaniu w jednym narzędziu rozmaitych funkcji użytkownicy budynków będą mogli do nich wchodzić po zeskanowaniu przy bramkach wejściowych ekranu smartfona czy nawet smartwatcha. Goście będą natomiast mogli skorzystać z tzw. wirtualnej recepcji i wejść do biurowca dzięki specjalnej wejściówce wygenerowanej przez aplikację. Całość ma więc przypominać rozwiązanie znane z przechodzenia przez bramki na lotnisku przy użyciu karty pokładowej. Co więcej, aplikacja ma dodatkowo pomóc w poruszaniu się po biurze, co ma usprawnić przepływ osób w przestrzeni biurowej czy w hallu głównym, a także zwiększyć bezpieczeństwo w budynku.
Atlantis 2100. Wizualizacja budynku-miasta zlokalizowanego na morzu, będącego odpowiedzią na problem globalnego ocieplenia. Raport Living Buildings, infuture hatalska foresight institute i Skanska, 2017
Kolejna innowacja ma objąć parkowanie samochodów, które będzie odbywać się w modelu tzw. Activity Based Parking. W uproszczeniu zakłada on umieszczenie sensorów przy każdym miejscu postojowym, co umożliwi bieżące monitorowanie liczby wolnych miejsc. Wjazd na parking ma natomiast odbywać się bez konieczności przykładania karty do czytnika przy szlabanie. System rozpozna rejestrację i zweryfikuje, czy dany pojazd jest uprawniony do wjazdu. Każda firma wynajmująca powierzchnię w budynku otrzyma własny panel administracyjny, umożliwiający dodawanie rejestracji do listy uprawnionych do wjazdu na parking.
W przestrzeni biurowej natomiast użytkownicy będą mogli skorzystać z narzędzi Connected Fit‑out wykorzystujących technologię Bluetooth Low Energy. Wyposażona w nią przestrzeń do pracy umożliwi sprawdzanie dostępności sal do spotkań z wykorzystaniem rozszerzonej rzeczywistości lub odnajdowanie kolegów w dużym biurowcu. Wykorzystane w biurowcu oświetlenie, opracowane przez firmę Philips, będzie dostosowywać swoje natężenie i barwę światła do pory dnia. Kiedy część powierzchni biura będzie zacieniona, system zadba o to, aby doświetlić ją w takim samym stopniu jak pozostałe.
W biurowcu zastosowanie znajdzie rozwiązanie opracowane przez inMotion, zwycięzcę pierwszej edycji programu Urban Quest, który Skanska i Business Link skierowały do start‑upów. Dzięki kamerze termowizyjnej, monitorującej wykorzystanie stanowisk pracy w danym momencie, możliwe będzie znalezienie najbliższego miejsca odpowiadającego zadaniom zaplanowanym na dany dzień. Administracja biura będzie mogła w ten sposób na bieżąco analizować wykorzystanie biura i łatwiej planować zmianę aranżacji.
Bliżej samowystarczalności
Skanska jest pierwszym na świecie deweloperem, który będzie pokrywał biurowce półprzezroczystymi ogniwami fotowoltaicznymi z perowskitu. Perowskity to krystaliczne materiały, które mają ogromną szansę zdeklasować krzem, dotychczas najpowszechniej stosowany w ogniwach fotowoltaicznych półprzewodnik. Tym samym będzie pierwszą firmą, która zastosuje je w budynkach komercyjnych i projektach budowlanych na wszystkich rynkach, na których prowadzi swoją działalność – w Skandynawii, Europie i USA. To rewolucyjny krok w kierunku neutralności energetycznej, związanej z emisją dwutlenku węgla przez budynek. Już wkrótce budynki mogą stać się samowystarczalne pod względem energetycznym. Dzięki umowie licencyjnej, Skanska posiada wyłączne prawa do wykorzystania technologii perowskitowej Saule Technologies w budownictwie komercyjnym.
Tak mogą wyglądać ogniwa fotowoltaiczne z perowskitów naniesione na elewację. Przykładowy wygląd projektu biurowego Spark w Warszawie
Saule Technologies już od 2014 roku pracuje nad zastosowaniem druku atramentowego do produkcji perowskitowych modułów fotowoltaicznych o dowolnym kształcie. Technika ta pozwala dostosować ogniwa słoneczne do różnych powierzchni. To wielka szansa dla branży budowlanej.
Technologia perowskitowa oznacza korzyści dla deweloperów, najemców budynków i społeczności: atrakcyjne koszty wdrożenia, mniejsze koszty i zużycie energii elektrycznej oraz niższy ślad węglowy. Możliwość pokrywania całych fasad, łącznie z oknami, ogniwami fotowoltaicznymi to kolejny krok w stronę zrównoważonego budownictwa, będącego jednym z filarów działalności Skanska. Od 2001 roku firma jest sygnatariuszem inicjatywy UN Global Compact. W 2009, jako jeden z pierwszych deweloperów w Polsce i Europie Środkowo‑Wschodniej, wprowadziła na rynek nieruchomości biurowych certyfikację LEED i ogłosiła wdrożenie w 2017 roku najnowszego systemu WELL Building Standard, a teraz zastosuje pionierską technologię perowskitowych ogniw fotowoltaicznych.
