Branża TSL ma dwa główne problemy – brak kierowców i niskie marże. Ponieważ biznes działa na granicy opłacalności, to jeżeli ma kreować pozytywne doświadczenia klientów, powinien sięgać coraz szerzej po narzędzia cyfrowe.
Klienci, którzy korzystają z usług spedytorów, transportowców i logistyków, wymagają od nich przede wszystkim dotrzymania terminów dostaw nieuszkodzonych ładunków i rozsądnych stawek. Rozsądna stawka nie musi przy tym oznaczać dla nich tego samego co dla operatorów TSL. Za optymalną (niską) cenę zleceniodawcy chcą być obsłużeni sprawnie, w określonym czasie i na wysokim poziomie. Operatorzy TSL starają się kalkulować koszty w taki sposób, aby sprostać tym oczekiwaniom, nie obniżając standardów obsługi. Niestety, zadanie to staje się coraz trudniejsze choćby z powodu unijnych przepisów. Obowiązująca już dyrektywa o pracownikach delegowanych czy negocjowane między Radą UE, Parlamentem Europejskim i Komisją Europejską przepisy o zabezpieczeniu społecznym w połączeniu z „Pakietem mobilności” oraz zmianami w zakresie dostępu do zawodu i rynku podnoszą koszty działalności. Już dziś ocenia się, że branża operuje na granicy opłacalności – jej marże wynoszą 1–1,5%.
Czytaj, inspiruj się, twórz. Daj sobie szansę na rozwój dzięki solidnej dawce harvardzkiej wiedzy. Prenumerując, masz pewność, że na bieżąco będziesz poznawać tajniki najlepszych ekspertów biznesowych. Kup teraz!
Świat 4.0 w TSL
Logistyka, transport i spedycja dotarły do granic możliwości w utrzymywaniu stawek. Aby poradzić sobie z brakiem kierowców oraz nie obniżać standardów i odpowiadać na oczekiwania klientów, coraz więcej firm szuka rozwiązań ze świata 4.0. Dowodem na to są choćby wyniki badania przedsiębiorstw transportowych prowadzonego przez PwC we współpracy ze Związkiem Pracodawców Transport i Logistyka Polska. W pierwszej części raportu (z lutego br.), zatytułowanej Transport przyszłości – perspektywy rozwoju transportu drogowego w Polsce 2020–2030, autorzy prognozują, że wśród trendów, które będą kształtowały ten rynek w najbliższej dekadzie, znajduje się digitalizacja (zobacz ramkę Digitalizacja transportu – przewidywania, działania cyfrowych gigantów). Autorzy raportu są przekonani, że digitalizacja przewozów towarowych w Polsce następuje w czterech obszarach: podstawowej digitalizacji, platformizacji rynków, cyfrowych gigantów oraz zaawansowanych technologii cyfrowych.
Podstawowa digitalizacja – dotyczy informatyzacji procesów, automatyzacji obsługi administracyjnej, optymalizacji sieci transportowych. Globalni przewoźnicy postrzegają digitalizację jako potencjalnie nowe źródło przychodów, ale dla lokalnych reprezentantów branży transportowej będzie ona raczej źródłem poprawy efektywności.
Cyfrowy wymiar zarządzania magazynami
Technologia pozwala skutecznie odpowiadać na różnorodne oczekiwania naszych klientów. W Prologis wykorzystujemy nowe technologie na każdym etapie inwestycji, zaczynając już w fazie projektowania budynku. Wdrożyliśmy wiele rozwiązań optymalizujących prace architektoniczne i budowalne, dzięki którym klient staje się aktywnym uczestnikiem procesu i z wykorzystaniem wirtualnej rzeczywistości może obserwować rozwój inwestycji. Modelowanie 3D to ogromne ułatwienie na każdym etapie współpracy, szczególnie że firmy, z którymi współpracujemy, chcą wiedzieć, z jakich nowoczesnych rozwiązań będą mogły skorzystać i jakie dodatkowe elementy możemy im zaoferować.
Inteligentne rozwiązania i automatyzacja procesów znajdują szerokie zastosowanie w optymalizacji łańcuchów dostaw oraz w maksymalizacji efektywnego zarządzania parkami logistycznymi. Wszystkie nasze magazyny w Polsce są wyposażone w smart metering, internetowy system zarządzania mediami, zsynchronizowany z aplikacją mobilną RhinoSCADA. Z kolei nasza platforma Singu FM ułatwia kompleksowe zarządzanie i obsługę techniczną nieruchomości, zapewniając m.in. automatyzację wjazdów i wyjazdów oraz szybką awizację wraz z dostępem do mapy Parku. Te rozwiązania są szczególnie doceniane przez klientów z sektora e‑commerce, podobnie jak dodatkowe systemy bezpieczeństwa w postaci bramek detekcyjnych i monitoringu w magazynach dostosowanych do obsługi zamówień internetowych.
Paweł Sapek, Senior Vice President, Country Manager Prologis w Polsce.
Platformizacja rynków – obejmuje rozwój cyfrowych platform, które udostępniają duże bazy firm TSL. Nabywcy mogą zamawiać na nich usługi online. Z takich platform cyfrowych korzystają m.in. spedytorzy organizujący przewóz towarów.
Cyfrowi giganci – wpływ cyfrowych gigantów na rynek TSL dobrze obrazuje działalność Amazona, koncernu zbudowanego wokół cyfrowej platformy, która obecnie podbija również rynek logistyki. Amazon zdecydował się w 2018 r. na rezygnację z dużej części zewnętrznych usług logistycznych na rzecz własnych zdolności rozwijanych w grupie kapitałowej. Można oczekiwać, że kolejni cyfrowi giganci również będą podejmowali tego rodzaju działania, co może zagrozić spadkiem przychodów firm TSL, ale też stworzyć szanse tym firmom, które nawiążą współpracę z cyfrowymi gigantami.
Zaawansowane technologie cyfrowe – badani przedsiębiorcy prognozują, że w najbliższych latach branża TSL będzie coraz szerzej korzystać z zaawansowanych rozwiązań z obszaru telematyki, sztucznej inteligencji czy rozwiązań opartych na technologii blockchain. Pozostaną one jednak jeszcze przez długi czas poza zasięgiem małych graczy z powodu wysokich kosztów.
Internet rzeczy, uczenie maszynowe i blockchain
Zaawansowane technologie oparte na systemach komputerowych i telematyce będą naturalnym rozwinięciem rozwiązań wdrażanych w ramach podstawowej digitalizacji, ale mogą się one okazać niedostępne dla mniejszych przewoźników – zauważają autorzy drugiej części raportu (z września br.). Choć wpływ nowych technologii nie jest jeszcze w pełni widoczny i trudno opisać go liczbowo, można przyjąć, że zmiany te wpłyną istotnie na kształt rynku i działania przedsiębiorstw. Prawdopodobnie do 2022 r. technologie, takie jak sztuczna inteligencja, internet rzeczy, big data czy blockchain/technologia rozproszonego rejestru (distributed ledger technology – DLT), osiągną dojrzałość pozwalającą na szersze zastosowanie opartych na nich systemów.
Internet rzeczy (Internet of Things – IoT) łączy w jedną sieć urządzenia, pojazdy i inne przedmioty zdolne do gromadzenia, przetwarzania i aktywnej wymiany danych. W transporcie i logistyce IoT już dziś jest wykorzystywany m.in. do monitoringu przesyłek czy w inteligentnych systemach transportowych. Dzięki niemu można zminimalizować ryzyko opóźnień wynikające z niekorzystnych warunków pogodowych lub złego stanu dróg. Kierowcy są na bieżąco informowani o robotach drogowych, wypadkach czy tworzących się korkach, dlatego mogą płynnie wybrać alternatywne trasy przejazdu. Czujniki zamontowane w ciężarówkach monitorują parametry techniczne auta, stabilność ładunku, zużycie benzyny i analizują styl jazdy kierowcy.
Jak inteligentne rozwiązania stosowane w magazynach wpływają na relacje z klientami
Wśród przedsiębiorców wzrasta świadomość zalet, jakie niosą ze sobą innowacyjne rozwiązania stosowane w magazynach. Zauważamy, że firmy coraz częściej poszukują deweloperów, którym nie są obce rozwiązania PropTech, czyli w największym skrócie innowacyjne technologie, zwykle teleinformatyczne, które coraz silniej wpływają na branżę deweloperską. Co więcej, klienci coraz częściej aktywnie pytają o nowoczesne technologie możliwe do zaimplementowania w obiektach. Chcemy wychodzić naprzeciw tym potrzebom i dostosowywać realizowane inwestycje do ich oczekiwań, bo jest to ważne ze względu na efektywność ich biznesu oraz bardzo mocno wpływa na perspektywę wieloletniej współpracy. Naszym standardem jest realizacja projektów najwyższej jakości, spełniających wszystkie oczekiwania klientów. Zastosowanie nowych technologii i automatyzacja procesów w realny sposób przekładają się na większą użyteczność korzystania z powierzchni magazynowych. Docelowo pozwalają one także na obniżenie kosztów użytkowania budynków.
Waldemar Witczak, dyrektor regionalny SEGRO.
Z internetu rzeczy korzystają również operatorzy centrów logistycznych. Sprawnie funkcjonujące magazyny są podstawą zwinnego łańcucha dostaw. IoT już dziś wspomaga wiele zachodzących w nich procesów. Na przykład instalacje alarmowe i monitoring wizyjny mogą zapobiegać kradzieżom oraz chronić towar przed zniszczeniem. Zgromadzone w systemach dane ułatwiają wychwycenie elementów wymagających szczególnej uwagi i podpowiadają, co należy przede wszystkim zabezpieczyć. Czujniki informują, a czasem wręcz alarmują, o nieoptymalnej temperaturze panującej wewnątrz obiektów lub niewłaściwej pracy zainstalowanych tam urządzeń. Systemy umożliwiające lokalizację w czasie rzeczywistym (Real‑Time Locating Systems – RTLS), oparte na radiowej technologii impulsów szerokopasmowych, pozwalają na bieżące monitorowanie dostaw i stały nadzór nad lokalizacją towarów z dokładnością do kilkudziesięciu centymetrów.
Z kolei rozwiązania oparte na technologii blockchain wykorzystują zasadę działania rejestru rozproszonego. Dzięki zwielokrotnieniu zapisów w grupie różnych podmiotów rejestr pozwala na tworzenie punktów odniesienia dla zbieranych danych, dlatego łatwo wykryć nielegalny obrót towarami. Rozwiązania po prostu rozpoznają produkty, ale też poprawiają wydajność dzięki mniejszej liczbie przetwarzanych dokumentów (automatyzacja). Poza tym nie można zmienić informacji, które już zostały wprowadzone do sieci.
Podstawowe systemy dla TSL
Aby funkcjonować bez zakłóceń i sprawnie realizować zlecenia klientów, branża TSL potrzebuje niezliczonej liczby specjalistycznych aplikacji lub narzędzi, które pozwalają na szybkie rozliczanie się z kontrahentami, zarządzanie flotą pojazdów, śledzenie towarów w drodze, sprawne ich przyjęcie, magazynowanie i wydanie. Poniżej zamieszczamy listę podstawowych systemów dla branży TSL.
Do zarządzania:
Systemy klasy CRM (Customer Relationship Management) zapewniają sprawne zarządzanie relacjami z klientami, komunikacją z nimi.
Systemy klasy ECM (Enterprise Content Management) lub DMS (Document Management System) – systemy do digitalizacji i zarządzania dokumentami i ich wymiany w systemach informatycznych.
Systemy klasy ERP (Enterprise Resource Planning) realizują podstawowe i zarazem najważniejsze elementy prowadzenia biznesu, jak: transakcje finansowe, sprzedażowe, raportowanie itd.
Systemy zakupowe typu Sourcing/Procurement pozwalają na sprawne zarządzanie ofertami, dostawcami, cenami i produktami.
Do transportu, logistyki i spedycji:
Platformy do elektronicznej wymiany danych pomiędzy kontrahentami, np. EDI (Electronic Data Interchange).
Systemy klasy SCM (Supply Chain Management) – system zarządzający łańcuchem dostaw, dostawcami.
System klasy TMS (Transport Management System) – system zarządzający procesami planowania, monitoringu, rozliczania, śledzenia np. ładunków niebezpiecznych (ADR) lub pojazdów, komunikacją pomiędzy kierowcami a planistami itd.
Systemy klasy WMS (Warehouse Management System) – systemy zarządzania magazynami wysokiego składowania, zintegrowane z systemami przyjęć i wydań; organizują pracę magazynów wykorzystujących regały wysokiego składowania, systemy paletowe czy magazyny automatyczne. Często zintegrowane z wózkami AGV. W centrach logistycznych wdrażane są rozwiązania Multi Customer Warehouse.
Systemy klasy YMS (Yard Management System) – system zarządzający poruszaniem się pojazdów i pieszych na terenie zakładu od wjazdu, przez załadunek, do opuszczenia terenu firmy.
O ile technologia blockchain zwiększa bezpieczeństwo, przejrzystość i niezawodność transakcji, o tyle sztuczna inteligencja (artificial intelligence – AI) zmienia oblicze całej branży. Oparte na niej rozwiązania w obszarze zarządzania przepływem towarów w sieci, rozpoznawania zależności i podejmowania decyzji pozwalają m.in. na lepsze zarządzanie flotą i przepływem towarów oraz na lepsze planowanie działalności. Chatboty, czyli programy komputerowe, często nazywane wirtualnymi asystentami lub doradcami, wykorzystują techniki AI do prowadzenia rozmów z klientami. Jeżeli klient zada pytanie, na które nie ma odpowiedzi w bazie wiedzy, wirtualny asystent stara się dopasować jedną z wypowiedzi „awaryjnych” lub próbuje nauczyć się od rozmówcy nowych schematów, aby następnym razem przy podobnym pytaniu skorzystać z tych informacji. Wirtualny doradca nie tylko udziela odpowiedzi na pytania, lecz także sam prowadzi rozmowę, dzięki czemu może ją kierować (dialog liniowy) na tematy związane z działalnością danej firmy bądź przedstawieniem oferty.
Uczenie maszynowe (machine learning) – jeden z obszarów sztucznej inteligencji – wspomaga systemy planowania w łańcuchu dostaw. Dzięki zgromadzonym danym i utworzonej w ten sposób bazie wiedzy systemy samouczące się umożliwiają precyzyjniejsze prognozowanie popytu czy terminów dostaw. Posługują się one danymi historycznymi dotyczącymi czasu przygotowania produktów do transportu oraz niezawodności dostawców usług logistycznych. Informacje te mogą być kojarzone również z danymi spoza firmy, np. odnoszącymi się do pogody, iły nabywczej konsumentów czy branżowej legislacji. Uczenie maszynowe pozwala również na ustalenie w czasie rzeczywistym dostępności produktów w reakcji na napływające zapytania oraz zamówienia klientów. Pozwala to na skuteczniejsze negocjowanie z klientem, natychmiastowe poinformowanie go o terminie dostępności produktu lub zaproponowanie mu zamiennika.
Digitalizacja transportu – przewidywania, działania cyfrowych gigantów
Źródło: Badanie PwC Ceo Survey 2018; raport PwC The Sharing Economy – Consumer Intelligence Series; raport PwC Digital IQ Survey 2017 – zebrane w raporcie PwC we współpracy ze Związkiem Pracodawców Transport i Logistyka Polska (z lutego br.), zatytułowanym Transport przyszłości – perspektywy rozwoju transportu drogowego w Polsce 2020–2030.
Uczące się systemy są dziś nieodzownym rozwiązaniem w magazynach, bo pozwalają na analizę olbrzymich ilości danych odnoszących się do liczby zamówień, zwrotów i stanów magazynowych. Sieci neuronowe dostarczają informacji na temat zachowań klientów, co ułatwia prognozowanie rotacji produktów oraz właściwe ustawienie ich na półkach magazynu w celu szybszej kompletacji zamówień.
Systemy wspomagające zarządzanie magazynami oszczędzają pracę ludzi i maszyn. Na przykład coraz częściej stosowanym skutecznym rozwiązaniem są wózki AGV (Automated Guided Vehicles), które mogą „nauczyć się” poruszania po magazynie oraz automatycznie adaptować się do zmian zachodzących w otoczeniu, zwiększając tym samym bezpieczeństwo pracy.
IT automatyzuje rozliczenia z bankami
Wykorzystanie nowych rozwiązań technologicznych jest efektywne nie tylko wtedy, gdy upraszcza czy przyspiesza istniejące procesy, ale też gdy daje firmie nowe możliwości działania i przynosi oszczędności przy niższych kosztach korzystania z tych technologii. Głównym obszarem inwestycji technologicznych w branży TSL jest obecnie automatyzacja i digitalizacja powtarzalnych procesów związanych z transportem, dostawami czy magazynowaniem. Zasadniczym celem tych inwestycji jest perspektywa nawet kilkudziesięcioprocentowych oszczędności.
Jednak w pewnym zakresie postęp technologiczny może się odbywać praktycznie bezkosztowo i znacząco wpłynąć na relacje z dostawcami. Wykorzystując bankowe kompetencje, przygotowaliśmy rozwiązanie, w którym nowe technologie uzupełniają automatyczne i cyfrowe procesy po obu stronach relacji spedytor‑przewoźnik i zaspokajają potrzeby finansowe obu stron.
Prawie połowa firm, które udostępniają swój limit gotówkowy przewoźnikom w ramach usługi „Finansowanie dostawców” na platformie ALEO.com, pochodzi z branży TSL. Są to w znacznej większości ci klienci, którzy korzystają z najbardziej zaawansowanych rozwiązań – czyli zarówno z pełnej automatyzacji przekazywania faktur do banku, jak i z przesyłania do bankowości elektronicznej gotowych przelewów utworzonych z tych faktur, które nie zostały sfinansowane na ALEO.com. To rozwiązanie jest unikatowe na rynku i powstało z myślą o firmach obsługujących wielu dostawców i setki faktur. Dlaczego właśnie firmy transportowe odkryły w nim największą wartość? Bo z reguły współpracują z bardzo wieloma przewoźnikami, obsługują setki faktur miesięcznie i zautomatyzowanie tej obsługi stanowi dla nich największą korzyść czasową. Te rozwiązania praktycznie nie wiążą się z dodatkowymi kosztami, a uzyskane korzyści, np. zaoszczędzony czas pracy, da się wyliczyć. Automatyzacja połączona z takim mechanizmem finansowania przyczynia się do stopniowej redukcji jednego z największych problemów dręczących branżę – zadłużenia i zatorów płatniczych.
„Finansowanie faktur” to kolejny w całości online’owy produkt faktoringowy, skierowany dla odmiany do mniejszych firm sprzedających towary i usługi. Prawie 1/3 korzystających z niego użytkowników to przewoźnicy. Cenią sobie, że korzystają z finansowania bez wychodzenia z domu lub pojazdu i tylko wtedy, gdy jest im ono potrzebne.
W branży TSL konieczne jest nawiązywanie relacji z nowymi firmami. ING proponuje im wsparcie w postaci wiedzy na temat kondycji finansowej potencjalnych kontrahentów. Firmy mogą sprawdzać profile i opinie o nich na ALEO.com. Z tej funkcji korzysta obecnie 14% regularnych użytkowników portalu z branży transportowej.
Anna Sobotnik, menedżer produktu, ING Bank Śląski
Wśród zyskujących na popularności nowatorskich rozwiązań, które wdrożyliśmy w parkach logistycznych SEGRO, znajduje się kompleksowy system monitorowania mediów, którego zadaniem jest śledzenie w czasie rzeczywistym zużycia energii elektrycznej z uwzględnieniem strażnika mocy zamówionej oraz poboru gazu. Kolejne udogodnienie to nowoczesna kontrola dostępu – system automatycznie rozpoznający tablice rejestracyjne wraz z zaawansowanym systemem przepustek. Zapewnia on większe bezpieczeństwo, jak również płynność komunikacyjną pracowników oraz stałych dostawców, co jest szczególnie ważne dla firm z sektora logistycznego. Ponadto naszym klientom oferujemy najwydajniejsze i najbardziej przyjazne dla środowiska oświetlenie LED, często sterowane przy użyciu inteligentnego systemu DALI. Wdrażamy również system monitorowania dachów, który zmniejsza koszt ich utrzymania i zwiększa bezpieczeństwo użytkowników obiektu. Wszystkie wdrożone rozwiązania pozwalają na redukcję kosztów, ale też zwiększają satysfakcję klientów z korzystania z coraz nowocześniejszych, inteligentnych powierzchni magazynowych.
Autonomiczny transport drogowy
Rynek transportu drogowego mogą zrewolucjonizować autonomiczne samochody ciężarowe samodzielnie kontrolujące swoją pracę oraz reagujące na warunki zewnętrzne. Inteligentne ciężarówki pozwolą rozwiązać problem niedoboru zawodowych kierowców na rynku pracy, ograniczyć koszty transportu, skrócić czas dostaw towarów, zredukować negatywny wpływ działalności przedsiębiorstwa na środowisko naturalne oraz zwiększyć bezpieczeństwo na drogach.
Pełna autonomizacja pojazdów na masową skalę nastąpi dopiero w perspektywie 10 lat – uważają autorzy raportu PwC. Jednak w okresie od 5 do 10 lat można spodziewać się pierwszych, częściowych wdrożeń w połączeniu z konwojowaniem (platooning).
Koszty przewozu samochodem ciężarowym (w %)
Źródło: Raport PwC
Transport autonomiczny umożliwi również redukcję wydatków związanych z przewozami o 28% po 2025 r. dzięki zastąpieniu kosztów pracy kierowców kosztami oprogramowania, telematyki i pilota. To szczególnie ważne, ponieważ większość czynników ekonomicznych, społecznych czy polityczno‑prawnych najprawdopodobniej spowoduje dalszy wzrost nakładów operacyjnych. Globalne firmy już dziś myślą o inwestycjach w autonomiczną flotę (zobacz ramkę Koszty przewozu samochodem ciężarowym).
Po zaawansowanych technologiach opartych na systemach komputerowych i telematyce autonomiczne pojazdy są kolejnym wyzwaniem, z którym będą musieli poradzić sobie mali przewoźnicy. Ci, którzy temu nie sprostają, głównie z powodu wysokich nakładów na inwestycje technologiczne, prawdopodobnie wypadną z rynku. Biorąc pod uwagę strukturę branży transportowej, w której dominują takie właśnie podmioty, polski rynek czeka fala upadłości i przejęć.
? ? ?
Branża TSL charakteryzuje się dużą dynamiką zmian w obszarze rozwiązań służących do wspomagania zarządzania, optymalizacji procesów czy przekazywania danych. Część tych rozwiązań sięga poziomu 4.0, ponieważ dotyczy uczenia się i przewidywania ruchów w łańcuchach dostaw. Dzięki poznawaniu wymagań klientów i aktywnemu dopasowywaniu do nich każda sieć logistyczna jest w pewnym sensie inteligentna. Każda bowiem ewoluuje zgodnie z rodzącymi się trendami. A te dotyczą głównie digitalizacji, autonomizacji, sztucznej inteligencji, uczenia maszynowego, internetu rzeczy i ekologicznych rozwiązań w transporcie, które docelowo mają obniżyć koszty działalności TSL i w części zastąpić pracę ludzi pracą maszyn (zobacz ramkę % globalnych firm T&L deklarujących inwestycje w poszczególne technologie).
Rozwiązania 4.0 mogą pomóc branży zwiększyć rentowność w trudnych czasach przez łączenie strony popytowej z podażową, automatyzację i wspieranie procesów decyzyjnych związanych z zarządzaniem ładunkami oraz kontrahentami.
