Streszczenie: W obliczu rosnącej niepewności geopolitycznej, technologicznej i gospodarczej, pracownicy oczekują od liderów nowego typu przywództwa: autentycznego, transparentnego i opartego na wartościach. Kluczowe kompetencje obejmują m.in. zdolność do zapewniania psychologicznego bezpieczeństwa, komunikacji opartej na szczerości, budowania wizji nadającej sens działaniom oraz tworzenia przestrzeni do autonomii i eksperymentowania. Liderzy powinni przewodzić, nie kontrolować, oraz przekształcać niepewność w impuls do rozwoju i ciekawości, a nie strachu i stagnacji.
W obliczu rosnącej niepewności geopolitycznej, gospodarczej i technologicznej, oczekiwania wobec liderów ulegają zasadniczej zmianie. Jak pokazują badania Gallupa, McKinsey & Company oraz MIT Sloan Management Review, tradycyjne modele przywództwa oparte na hierarchii, kontroli i przewidywalności coraz częściej zawodzą.
Dziś pracownicy potrzebują liderów, którzy potrafią nadawać sens, zapewniać psychologiczne bezpieczeństwo i wzmacniać zdolność organizacji do adaptacji. Poniżej sześć kluczowych obszarów, w których przywództwo w czasach niepewności musi ewoluować, aby sprostać wyzwaniom współczesności.
1. Transparentność zamiast nieomylności
W warunkach niepewności to nie brak odpowiedzi, lecz brak przejrzystości najbardziej podważa zaufanie do liderów. Zgodnie z Edelman Trust Barometer 2023, kluczowa nie jest dziś gotowość do natychmiastowego rozwiązywania problemów, ale umiejętność prowadzenia jasnej i wartościowej komunikacji.
Liderzy powinni mówić otwarcie, nawet jeśli odpowiedź brzmi „jeszcze nie wiem”. Pracownicy oczekują uczciwego przekazu, zakorzenionego w wartościach i ukierunkowanego na przyszłość. Jak podkreśla Timothy R. Clark (Harvard Business Review), w czasach niepewności to właśnie szczerość, a nie pozorna pewność, buduje zaufanie. Próby udawania stabilności mogą bowiem nasilać niepokój i prowadzić do erozji zaangażowania w zespole.
W czasach zmienności autentyczność staje się nie dodatkiem, ale podstawowym narzędziem skutecznego przywództwa.
2. Bezpieczeństwo psychologiczne i emocjonalna obecność
W świecie pełnym nieprzewidywalności, liczy się nie tylko to, co lider mówi, ale przede wszystkim, jak potrafi słuchać. Amy Edmondson z Harvard Business School od lat podkreśla, że psychologiczne bezpieczeństwo to fundament innowacyjnych, odpornych i uczących się zespołów.
Liderzy, którzy przyznają się do błędów, otwierają przestrzeń na wyrażanie obaw i reagują z empatią, budują kulturę zaufania i autentycznego dialogu. Timothy R. Clark określa ten styl przywództwa mianem „grubej wiarygodności” (thick trust), nie opartej na nieomylności, lecz na przewidywalności, spójności i osobistej integralności lidera.
Zgodnie z raportem Gallup State of the Global Workplace 2022, tylko 21% pracowników na świecie czuje się zaangażowanych w swoją pracę, a główną barierą są złe doświadczenia emocjonalne i brak poczucia wpływu. Pracownicy, którzy odczuwają silne wsparcie emocjonalne ze strony liderów, wykazują znacznie wyższy poziom produktywności, lojalności i odporności na stres. To potwierdza, że obecność emocjonalna i empatyczna reakcja są dziś kluczowe dla skutecznego przywództwa w czasach niepewności.
3. Przywództwo oparte na wartościach, nie tylko wynikach
W niestabilnym otoczeniu przewidywalność lidera staje się jednym z niewielu punktów odniesienia. Pracownicy coraz częściej szukają w przełożonych nie bohaterów, ale osób spójnych wewnętrznie, zgodnych z deklarowanymi wartościami, reagujących w sposób przewidywalny i etyczny.
Jak pisze Brené Brown w książce “Odwaga w przywództwie” (“Dare to Lead”), współczesny lider nie musi być nieomylny, ale musi być autentyczny, odważny i gotowy pokazywać swoją ludzką stronę. Brown podkreśla, że odwaga w przywództwie polega na umiejętności prowadzenia trudnych rozmów, przyznawania się do błędów oraz działania w zgodzie z własnymi wartościami, nawet w obliczu niepewności. Taka postawa nie tylko buduje zaufanie, ale także tworzy środowisko, w którym pracownicy czują się bezpiecznie i są bardziej skłonni do zaangażowania oraz innowacyjności.
4. Wizja jako antidotum na chaos
W czasach ekstremalnej niepewności wizja organizacji przestaje być luksusem — staje się koniecznością. Timothy R. Clark w Harvard Business Review podkreśla, że dobrze skonstruowana wizja działa jak „szczepionka” przeciwko lękowi i dezorientacji. Nadaje sens bieżącym działaniom i pozwala pracownikom zrozumieć, że niepewność to nie koniec drogi, lecz jej część.
Silna wizja pomaga ludziom spojrzeć ponad tymczasowe zakłócenia i zobaczyć długofalowy cel organizacji – to jeden z fundamentów skutecznego przywództwa w czasach niepewności. Clark przywołuje przykład lidera z branży półprzewodników, który nie tylko przewiduje regularne zakłócenia rynku, ale też konsekwentnie komunikuje długoterminową ambicję firmy. Taka perspektywa zwiększa odporność zespołu, pomaga mu absorbować stres oraz utrzymać motywację mimo turbulencji.
W efekcie wizja staje się narzędziem stabilizującym, dając ludziom coś trwałego, czego mogą się uchwycić, nawet gdy wszystko inne się zmienia.
5. Zamiana lęku na ciekawość
W obliczu niepewności wielu liderów koncentruje się na przetrwaniu, ograniczając działania do minimum. Tymczasem, prawdziwie skuteczni przywódcy potrafią przeformułować niepewność jako przestrzeń do eksploracji. Nie ignorują ryzyk, ale widzą w nich okazję do tworzenia wartości w przyszłości.
Wielu liderów w obliczu kryzysu koncentruje się na obronie i minimalizowaniu strat. Tymczasem spowolnienie rynkowe może stać się przestrzenią do eksperymentowania, testowania nowych pomysłów i poszukiwania innowacyjnych rozwiązań. Takie podejście pozwala nie tylko budować długofalową przewagę konkurencyjną, ale przede wszystkim zmienia dominującą narrację w zespole. Przechodząc od lęku i reaktywności na ciekawość, sprawczość i otwartość.
Zmiana narracji z „przetrwajmy to” na „zobaczmy, co możemy odkryć” staje się potężnym narzędziem angażowania ludzi. Taka otwartość i odwaga to esencja przywództwa w czasach niepewności.
6. Kierowanie zamiast kontrolowania
W dynamicznym środowisku VUCA i BANI, nadmierna kontrola może prowadzić do spadku motywacji, wypalenia zawodowego oraz utraty kluczowych talentów. Nowoczesne przywództwo opiera się na budowaniu autonomii wśród pracowników, jednocześnie wyznaczając jasny kierunek i cele działania.
Badania opublikowane w MIT Sloan Management Review w 2022 roku wskazują, że zespoły, które miały większą decyzyjność i przestrzeń do działania, osiągały lepsze wyniki i odczuwały niższy poziom stresu. Na przykład, wprowadzenie dni bez spotkań przyczyniło się do poprawy autonomii, komunikacji, zaangażowania i satysfakcji pracowników, jednocześnie redukując mikrozarządzanie i stres, co przełożyło się na wzrost produktywności.
Warto zatem inwestować nie w mikrozarządzanie, lecz w rozwijanie kompetencji adaptacyjnych, budowanie partnerskich relacji oraz wzmacnianie zaufania w organizacji.
PRZECZYTAJ TAKŻE: Jak lean management i just-in-time sprawdzają się w czasach niepewności?
Podsumowanie: Nowe oblicze przywództwa
- Uczciwej, częstej komunikacji, nawet jeśli nie zawiera gotowych odpowiedzi.
- Bezpieczeństwa emocjonalnego oraz przewidywalnych, wartościowych zachowań.
- Wizji, która nadaje sens wspólnemu wysiłkowi w niepewnym otoczeniu.
- Autonomii i wpływu zamiast kontroli i mikrozarządzania.
- Zmiany narracji: z lęku na ciekawość, z reaktywności na działanie.
Współcześni pracownicy nie potrzebują liderów wszechwiedzących. Potrzebują liderów spójnych, transparentnych i empatycznych. W szczególności oczekują:
W świecie, którego nie da się już w pełni kontrolować, rola lidera nie polega na zarządzaniu niepewnością — ale na tworzeniu środowiska, w którym mimo chaosu pracownicy mogą odnaleźć sens, wpływ i nadzieję.
Jesteś liderem na czasy niepewności? – Szybka autodiagnoza
Odpowiedz TAK lub NIE na poniższe pytania. Policz liczbę odpowiedzi TAK.
- Czy potrafisz wprost zakomunikować zespołowi, że nie masz wszystkich odpowiedzi — i jednocześnie jasno deklarujesz swoje zaangażowanie i kierunek działania?
- Czy Twój zespół wie, czego może się po Tobie spodziewać w trudnych sytuacjach — czy Twoje reakcje są przewidywalne i spójne z wcześniejszymi postawami?
- Czy Twoje decyzje są spójne z wartościami, które głosisz?
- Czy masz jasną wizję i potrafisz ją regularnie komunikować nawet w niepewnym otoczeniu?
- Czy dajesz przestrzeń zespołowi na wyrażanie emocji, obaw i pomysłów bez obawy przed oceną?
- Czy unikasz fałszywych zapewnień i komunikujesz trudne informacje z empatią i uczciwością?
- Czy Twoi pracownicy czują się współodpowiedzialni za podejmowanie decyzji?
- Czy w sytuacjach kryzysowych zachęcasz zespół do eksplorowania możliwości, a nie tylko do „przetrwania”?
- Czy jesteś gotów delegować odpowiedzialność mimo ryzyka błędów?
- Czy inwestujesz czas i uwagę w rozwój psychologicznego bezpieczeństwa w zespole?
Interpretacja wyników:
- 9–10 TAK: Masz profil lidera, którego zespół potrzebuje najbardziej w czasach niepewności. Twoje przywództwo daje ludziom sens, stabilność i zdolność adaptacji.
- 6–8 TAK: Jesteś na dobrej drodze. Pracownicy doceniają Twoje podejście, ale są obszary, które warto świadomie rozwijać (np. transparentność, wizja, oddanie odpowiedzialności).
- 3–5 TAK: Czas przyjrzeć się, jak Twoje działania są odbierane przez zespół. To dobry moment na autorefleksję i inwestycję w rozwój kompetencji przywódczych.
- 0–2 TAK: Możliwe, że działasz w modelu, który sprawdzał się w stabilnych warunkach, ale dziś nie daje zespołowi poczucia bezpieczeństwa i wpływu. Warto rozpocząć transformację stylu zarządzania.
Źródła:
- Brown, B. (2018). Dare to Lead: Brave Work
- Clark, T. R. (2024). How to Lead Through Extreme Uncertainty. Harvard Business Review.
- Edelman Trust Barometer 2023
- Edmondson, A. (2019). The Fearless Organization: Creating Psychological Safety in the Workplace for Learning, Innovation, and Growth. Wiley.
- Gallup. (2022). State of the Global Workplace 2022 Report.
- McKinsey & Company. (2023). The State of Organizations 2023.
- Perlow, L., Hadley, C. N., & Eun, E. (2022). The Surprising Impact of Meeting-Free Days. MIT Sloan Management Review.
