Transformacja cyfrowa jest nieunikniona, ale bywa też kosztowna. Inwestycje w nowoczesne rozwiązania IT i ich rozwój to jednak warunek sine qua non przetrwania w biznesie. Już dziewięć na dziesięć krajowych przedsiębiorstw widzi, że wysiłek ten przekłada się na przychody.
Instytut badawczy ICAN Research postanowił zweryfikować, jak inwestycja w transformację cyfrową przekłada się na przychody firm. W ramach projektu badawczego realizowanego wspólnie z firmą Orange „Cyfryzacja dużych firm i korporacji” przeprowadził m.in. 304 wywiady ankietowe w dużych firmach i korporacjach. W oczach polskich przedsiębiorców poziom cyfryzacji polskich przedsiębiorstw jest wysoki w porównaniu do konkurentów z zagranicy. Okazuje się, że w 2019 roku wzrósł odsetek badanych (niezależnie od funkcji) oceniających poziom cyfryzacji swojej firmy co najmniej dobrze (83%) w porównaniu do roku 2018 (76%).
Tak dobra sytuacja przekłada się również w oczach respondentów na efekty biznesowe. Badani reprezentujący różne sektory zgodnie twierdzą, że cyfryzacja ich firmy przyczyniła się do wzrostu ich przychodów – tym razem odsetek badanych z takimi spostrzeżeniami wzrósł z 73% w 2018 roku do 89% w 2019. Szczególnie zarządy widzą pozytywne efekty inwestowania w cyfryzację swoich firm (zobacz wykres nr 1: Cyfryzacja a wzrost przychodów oczami prezesów i szefów IT).
Potencjał cyfryzacji
Polskie firmy dostrzegają potencjał cyfryzacji i wiedzą, że dzięki niej mogą zyskać nowe źródło przewagi konkurencyjnej. Wielu liderów przeraża jednak skala tego przedsięwzięcia, które pochłania wiele zasobów wewnętrznych, nierzadko wiąże się z poszukiwaniem dobrych doradców oraz dostawców, a także sporo kosztuje. Inwestuje się łatwiej, o ile w nieodległej perspektywie można spodziewać się wzrostu przychodów, m.in. dzięki lepszej komunikacji z klientami, zdystansowaniu konkurencji czy wyższej efektywności.
– Współczesny świat wymusza na firmach transformację działań niemalże we wszystkich obszarach funkcjonowania. W tych realiach na prowadzenie wybiją się organizacje, które w sposób strategiczny podchodzą do cyfrowej transformacji i wkomponowują nowe technologie w swoje DNA. Przemyślane działania i inwestycje przekładają się na wzrost przychodów, co pomaga napędzać przemiany u najlepszych, a jednocześnie zwiększa przepaść między cyfrowymi liderami a maruderami – zauważa Bożena Leśniewska, wiceprezes zarządu ds. rynku biznesowego w Orange Polska.
Jej zdaniem, aby dołączyć do najlepszych, firmy muszą umiejętnie łączyć różne kompetencje cyfrowe: od wykorzystywania danych konsumenckich i ich analiz poprzez zdalne wychwytywanie danych o użytkowaniu produktów przez klientów aż do wykorzystywania technologii w celu poprawy wydajności pracowników. – Cieszy, że na polskim rynku przybywa firm, które dzierżą palmę pierwszeństwa w cyfrowym krajobrazie biznesowym, ponieważ w strategiczny sposób wkomponowują technologie do działalności biznesowej – podkreśla Bożena Leśniewska.
Bez wątpienia w zmiennym środowisku biznesowym kluczowa jest elastyczność i szybkość działania, a jednym z ważniejszych obszarów, w których cyfryzacja poprawia efektywność, jest wskaźnik time to market (czas od momentu rozpoczęcia prac nad daną rzeczą aż do jej udostępnienia). Coraz częściej to szybka reakcja na zawirowania rynkowe pozwala budować przewagę. Obecnie nisze rynkowe to już nie tylko niezagospodarowane obszary rynku, których jest coraz mniej, lecz także okazje rynkowe. Aby sięgnąć po takie szanse, potrzeba narzędzi szybkiego reagowania, których dostarcza właśnie cyfryzacja.
Cyfryzacja się opłaca, ale i kosztuje
Cyfryzacja upowszechniła się w dużych firmach i korporacjach, a ankietowane w badaniu Orange Insights firmy koncentrują swoje wysiłki transformacyjne na zmianach informatycznych w obszarach digitalizacji sprzedaży (65%) i procesów posprzedażowych (41%). Co ciekawe, można zaobserwować rozbieżność stanowisk między prezesami i członkami zarządów a szefami IT dotyczącą przyszłości cyfryzacji. Ci pierwsi uważają, że jej kierunek będą wyznaczać automatyzacja i robotyzacja, podczas gdy ci drudzy zwracają uwagę na kwestię bezpieczeństwa.
Wzrost przychodów związany z cyfryzacją nie we wszystkich sektorach jest taki sam. Z badania ICAN Research wynika, że największą korelację między cyfryzacją a wzrostem przychodów (w ocenie respondentów) widać w sektorze usługowym (zobacz wykres nr 2: Cyfryzacja i jej wpływ na wzrost przychodów w różnych sektorach).
Co ciekawe, w ostatnim czasie cyfryzację napędza handel. E‑commerce wprowadził do sektora nowe standardy działania, które obecnie adaptowane są przez branżę w obszarach tradycyjnego działania. Handel zmienia swoje oblicze, zaciera się granica między cyfrowym a tradycyjnym podejściem. Nowoczesny handel to już nie potocznie określane sieci wielkopowierzchniowe, ale raczej sposób działania oparty na cyfryzacji, niezależny od tego, czy mówimy o wirtualnym, czy rzeczywistym sklepie.
Wartość technologii płynie z jej funkcjonalności
Aby technologia faktycznie miała biznesową wartość, musi poprawiać funkcjonowanie firmy i służyć budowie jej przewagi konkurencyjnej. Nawet najlepsze rozwiązania nie przyniosą satysfakcjonujących efektów, jeśli ich dobór do firmy będzie nietrafiony.
Aby dowiedzieć się, jak cyfrowi liderzy wzrostu w Polsce radzą sobie tym wyzwaniem, w ramach projektu badawczego Orange Insights przeprowadzono dodatkowo badanie jakościowe. Polegało ono na pogłębionych wywiadach z prezesami, szefami IT, dyrektorami odpowiedzialnymi za transformację cyfrową firm. Wszyscy rozmówcy potwierdzili, że technologie to coraz większy koszt dla ich organizacji, a to rodzi konieczność poszukiwania rozwiązań pozwalających optymalizować koszty i wydajność.
Z drugiej strony respondenci mają świadomość, że sama cyfryzacja pozwala na optymalizację wydajności i kosztów działalności tak, jak nie było to możliwe przy stosowaniu tradycyjnych metod. Wydają krocie na utrzymanie obecnych systemów, jednocześnie uwzględniając w budżecie koszt ich rozwoju. Zdaniem badanych kluczowy na drodze cyfryzacji firmy jest nie tyle zakup odpowiedniego systemu, co dopasowanie rozwiązania do potrzeb firmy i właściwa jego kalibracja.
Za zmiany trzeba płacić
Cyfrowi liderzy przecierają jako pierwsi wiele szlaków, a w związku z tym szczerze też przyznają, że choć koszty na IT rosną, ich precyzyjne szacowanie bywa trudne. Mimo to wszyscy respondenci określają je jako wysokie.
– Transformacja wiąże się z wyzwaniami zarówno technologicznymi, kulturowymi, jak i ekonomicznymi, a wszystkie te obszary pochłaniają pieniądze. Oprócz tego, że dużo inwestujemy w nowoczesne rozwiązania oraz tworzymy własne, musimy również patrzeć na stronę ekonomiczną całego przedsięwzięcia, uwzględniając perspektywiczność różnych grup klientów. Chcąc wyprzedzać trendy, trzeba liczyć się z koniecznością podejmowania szybkich decyzji w odpowiedzi na nowe zjawiska w branży, dlatego trudno szacować precyzyjnie wydatki na transformację. Obecnie sięgają one wielu milionów – przyznaje Henryk Baniowski, dyrektor zarządzający pionem IT w Alior Banku.
Z kolei Tomasz Blicharski, wiceprezes ds. finansowych i rozwoju, odpowiedzialny również za transformację cyfrową oraz IT w firmie Żabka Polska zauważa:
– Oprócz inwestycji w technologie, analitykę czy narzędzia transformacja cyfrowa wymaga od nas pozyskania zespołu ekspertów z takich dziedzin, jak nowe technologie, big data oraz sztuczna inteligencja, a następnie wkomponowania ich w strukturę firmy. Poprawne zaprojektowanie współpracy wszystkich działów z zespołami odpowiedzialnymi za technologie jest kluczem do realizacji celów transformacyjnych. Dlatego z jednej strony transformacja to wyzwania menedżerskie i HR‑owe, a z drugiej ekonomiczne, wymagające odpowiednich nakładów finansowych.
Uśpiona moc analityki biznesowej
Jednym z obszarów, którym firmy powinny się szczególnie przyjrzeć, jest analityka biznesowa. Zwłaszcza że w 86% przedsiębiorstw uwzględnionych w bazie benchmarkowej Digital Growth Scan – narzędzia ICAN Research do badania poziomu cyfryzacji – analizy są istotnym elementem budowy przewagi konkurencyjnej organizacji. Okazuje się jednak, że jedynie 8% organizacji wpisuje je w swój model biznesowy, mimo że analityka biznesowa daje wiele korzyści: nie tylko pozwala budować przewagę konkurencyjną, lecz także poprawiać efektywność i kontrolować funkcjonowanie firmy. Co zatem stoi na przeszkodzie w wykorzystywaniu analityki biznesowej?
W badaniu Orange Insights zdiagnozowano związane z tym największe bariery. Okazało się, że kluczowe problemy dotyczą samych danych, które są niekompletne i nieaktualne (63%), nieustrukturyzowane, wymagające uspójnienia nazewnictwa i pogrupowania (49%), a także za mało obszerne, aby móc je wykorzystać do robienia zaawansowanych analiz (54%). Niemal w co drugiej firmie problematyczny stał się brak kompetencji w zakresie analityki (54%), zwłaszcza z perspektywy zarządów.
W badaniu jakościowym przeprowadziliśmy szereg rozmów z liderami cyfrowej transformacji w Polsce. Wśród naszych rozmówców znalazł się między innymi Marek Niziołek, dyrektor transformacji cyfrowej w Śnieżce, który podzielił się swoimi spostrzeżeniami na temat wykorzystania analityki danych:
– Mimo że już udało nam się uruchomić wiele narzędzi do analizy danych, tak naprawdę nadal uczymy się wykorzystywać pełen potencjał dostępnych informacji w ramach e‑commerce, CRM czy narzędzi marketingowych. Cały czas uczymy się narzędzi. Czerpiemy z tego wiedzę niezbędną w wielu obszarach, w tym dotyczącą wizerunku Śnieżki w oczach klientów, nowych trendów i możliwości rozwoju rynku. Takie podejście pozwala nam trzymać rękę na pulsie. Przy czym warto wspomnieć, że nie byłoby to możliwe bez dbałości o uspójnienie baz danych i wypracowanie odpowiednich modeli organizacyjnych.
Z analizą danych na bakier
Z badania Digital Growth Scan wynika, że aż 90% firm pracuje na różnych bazach danych, a jedynie w co czwartej firmie (24%) osoby potrzebujące raportów i analiz mają je na bieżąco dostępne na swoim stanowisku pracy. Ponad trzy czwarte organizacji (73%) nie wykorzystuje potencjału baz danych – pomimo ich posiadania nie prowadzą one analiz w celu zwiększenia efektywności działania i rozwoju biznesu. Tych przewinień jest o wiele więcej!
Tymczasem gra jest warta świeczki – firmy, które wykorzystują analitykę, uzyskują lepsze wyniki niż konkurencja (zobacz wykres nr 3: Analityka? To się opłaca!). Dwie trzecie organizacji (66%), które uczyniły z niej część swojego modelu biznesowego, mają lepsze wyniki sprzedażowe od konkurencji. Co druga firma (47%), która zrobiła z analityki swoją przewagę konkurencyjną, notuje lepsze wyniki sprzedaży od rywali rynkowych.
Nawet wykorzystywanie analityki do poprawy efektywności firmy oraz jej kontrolowania pozwala wybić się na tle konkurencji i uzyskać lepsze wyniki sprzedażowe kolejno w 38% i 32% organizacji. W związku z tym firmy nie powinny lekceważyć znaczenia analityki w budowaniu swojej pozycji rynkowej. Aby przyniosła ona najlepsze efekty, muszą jednak dążyć do tego, by stała się częścią ich DNA.
JAK TWIERDZI GEORGE WESTERMAN z MIT Sloan School of Management, technologia ma zerową wartość dla biznesu. Nabiera jej dopiero, gdy zmienia sposób działania firmy. Dlatego tak istotne jest, by firmy ustalały priorytety swoich inwestycji. Zwłaszcza że niewiele organizacji ma niezbędne zasoby finansowe, ludzkie i techniczne, by dokonywać zmian totalnych. Dodatkową motywacją do ich wcielania w życie niech będzie obserwowany wzrost przychodów przez firmy, które już zdecydowały się na cyfryzację.
