Reklama
Dołącz do liderów przyszłości i zdobądź przewagę! Sprawdź najnowszą ofertę subskrypcji
Przełomowe innowacje
Magazyn (Nr 22, luty - marzec 2024)

Trzy lekcje płynące z rozmów z ChatemGPT na temat strategii

1 lutego 2024 10 min czytania
Zdjęcie Christian Stadler - profesor zarządzania strategicznego w Warwick Business School, na Warwick University
Christian Stadler
Martin Reeves
Trzy lekcje płynące z rozmów z ChatemGPT na temat strategii

Gdy zdolność generatywnej sztucznej inteligencji do tworzenia strategii zostaje poddana próbie, okazuje się, na czym polegają jej mocne strony – i w jakich obszarach ludzie wciąż mają przewagę.

Geoffrey Hinton, pionier głębokiego uczenia, odchodząc niedawno z Google’a, dał jasno do zrozumienia, że obawia się zagrożeń związanych ze sztuczną inteligencją. Nie tylko on. Po uruchomieniu ChatuGPT- 4 tysiące ekspertów od sztucznej inteligencji podpisało list wzywający do wstrzymania rozwoju potężnych systemów sztucznej inteligencji.

Z drugiej strony podekscytowanie możliwościami wynikającymi z dużych modeli językowych (large language models, LLM) i szybkości ich wdrażania są bezprecedensowe. Microsoft szybko zintegrował nową technologię ze swoją wyszukiwarką Bing, a założyciel firmy, Bill Gates, stwierdził, że ChatGPT „zmieni nasz świat”, niekoniecznie narażając miejsca pracy.

Podczas gdy spekulacje na temat przyszłości sztucznej inteligencji są nieuniknione, bardziej praktyczną kwestią jest to, jak możemy z niej korzystać już teraz. Rozmowy na ten temat odbywają się w salach lekcyjnych, newsroomach i miejscach pracy na całym świecie.

Jako stratedzy biznesowi chcieliśmy przekonać się, co generatywna sztuczna inteligencja może wnieść do naszej pracy – jaką wartość dodać. Zbadaliśmy tę kwestię, przeprowadzając serię eksperymentów dotyczących różnych aspektów procesu tworzenia strategii. W każdym z nich zadawaliśmy ChatowiGPT pytanie dotyczące strategii, po czym następowała długa wymiana zdań, by dopracować początkowe odpowiedzi. Celem było zrozumienie, w jaki sposób narzędzie może wspierać kreowanie idei, eksperymentowanie, ewaluację i budowanie historii – i na jakim polu zawodzi.

Z tych eksperymentów wyłoniły się trzy wnioski.

1. Oczekuj interesujących informacji, a nie nieomylnych rekomendacji. W jednym z naszych eksperymentów poprosiliśmy ChatGPT o zasugerowanie kilku przełomowych pomysłów biznesowych dla dużego europejskiego dostawcy usług transportowych. Chatbot zaproponował spersonalizowaną aplikację do planowania, usługę współdzielenia przejazdów, transport hyperloop i usługę dostawy inteligentnego bagażu. Okazało się, że pierwsze trzy propozycje pasowały do pomysłów z niedawnych warsztatów z dostawcą usług transportowych w innym kraju europejskim. Narzędzie było również w stanie dostarczyć modele biznesowe i szacunki kosztów dla tych pomysłów biznesowych. Z jednej strony jest to imponujące.

Z drugiej zaś dowodzi tego, że jest mało prawdopodobne, aby narzędzie wpadło na pomysły, których ludzie nie są w stanie wymyślić, chociaż uzyskuje wyniki szybciej i przy mniejszym wysiłku. Potwierdziło to kilka innych eksperymentów.

ChatGPT zachowuje się jak mądry i przekonujący przyjaciel, który jest skłonny do nadmiernej pewności siebie.

W innym eksperymencie stało się również oczywiste, że ludzie są lepsi w przekuwaniu pomysłów na działania. Na przykład, gdy poprosiliśmy ChatGPT o wymyślenie pomysłu na nową usługę streamingową, lista sugestii obejmowała usługę bazującą na edukacji. Kiedy zapytaliśmy, co byłoby potrzebne, aby zrealizować taki pomysł, zaproponowano partnerstwo z uniwersytetem lub uznaną firmą konsultingową. Chociaż miało to sens, sugestie ChatuGPT dotyczące sposobu pozyskania takich partnerów nie były wystarczająco konkretne i realistyczne. Obecna wersja narzędzia, która jest trenowana na danych zaczerpniętych z domeny publicznej, nie była w stanie uchwycić niuansów różnych rzeczywistości korporacyjnych.

Mimo to duże modele językowe mogą być pomocne w procesie strategicznym z kilku kluczowych powodów:

  • Są szybkie i łatwe w użyciu. Można uniknąć wysiłku logistycznego wymaganego do tego, by zebrać odpowiednie osoby w tym samym czasie.

  • Można złagodzić tendencję do konwencjonalnego myślenia, zadając odpowiednie pytania uzupełniające. Na przykład, gdy poprosiliśmy o innowacyjną koncepcję biznesową dla piekarni, ChatGPT początkowo zasugerował ofertę złożoną tylko z wytrawnych produktów. Następnie poprosiliśmy o bardziej kreatywne propozycje i otrzymaliśmy pomysł na piekarnię o tematyce kosmicznej, ze zrobotyzowanymi sprzedawcami i piekarzami, posiłkami w zerowej grawitacji i drukarkami żywności 3D, co jednak było zbyt kosztowne do zrealizowania. Przy trzeciej próbie pomysły stały się bardziej interesujące – zakładały na przykład otwarcie piekarni wykorzystującej sztuczną inteligencję do analizy danych o preferencjach klientów i trendach żywieniowych w celu tworzenia i projektowania unikalnych kombinacji smakowych wypieków. W tym momencie mogliśmy wysondować, jakie kroki należy podjąć, aby rozpocząć realizację tego pomysłu.

  • Potrafią wygenerować wiele pomysłów. Najbardziej interesujące z nich były jednak wymieszane z nieprawdopodobnymi, niepraktycznymi i niesprawdzonymi. Tylko dzięki wnikliwemu i rozsądnemu przesianiu ich można wybrać te, które faktycznie nadają się do realizacji.

2. Doświadczeni stratedzy odniosą największe korzyści z ChatuGPT. ChatGPT zachowuje się jak mądry i przekonujący przyjaciel, który jest skłonny do nadmiernej pewności siebie. Czasem wręcz twierdzi, że fikcje są faktami. Dzieje się tak dlatego, że w początkowym zestawie szkoleniowym były błędy lub w wyniku jakiegoś procesu, który eksperci dopiero wyjaśniają.

ChatGPT i inne podobne do niego narzędzia są bardziej przydatne na poszczególnych etapach tworzenia strategii.

Chociaż bezkrytyczne poleganie na radach takiego omylnego przyjaciela byłoby bardzo nierozsądne, jego sugestie mogą być bardzo przydatne, pod warunkiem że w pełni wykorzystamy nasze zdolności osądu. Moglibyśmy skorzystać z rozległej wiedzy tego przyjaciela do scharakteryzowania konkurencyjnych środowisk. Możemy generować pomysły, na których da się budować strategię. Możemy tworzyć symulacje działania strategii w różnych scenariuszach oraz określać ryzyko i symulować nieprzewidziane sytuacje.

Żeby jednak wyciągnąć właściwe wnioski i uniknąć wprowadzenia w błąd, musimy: korzystać z umiejętności zadawania właściwych pytań w odpowiedniej kolejności, oceniać spójność zaleceń ChatuGPT ze swoją wiedzą i doświadczeniem, sprawdzać dokładności twierdzeń i założeń oraz szacować ich wykonalność oraz zgodność ze strategią. Innymi słowy, możemy odnieść korzyści, stosując te same umiejętności wartościowania, które doświadczeni stratedzy muszą regularnie wykorzystywać, ale nowicjuszom prawdopodobnie ich brakuje.

Główną zaletą ChatuGPT w pracy strategicznej jest jego zdolność do dobrego pisania, uzupełniająca słabe punkty wielu strategów. Stratedzy często nie doceniają znaczenia sposobu komunikowania pomysłów, błędnie zakładając, że to, co proponują, jest najważniejsze. To, że tylko 28% menedżerów jest w stanie poprawnie wymienić trzy strategiczne priorytety swojej organizacji, wskazuje na błędne postrzeganie tego, co jest potrzebne do wywierania wpływu w praktyce. Ale ChatGPT zdecydowanie ma wiele do zaoferowania menedżerom, dla których tworzenie angażujących opowieści jest zarówno czasochłonne, jak i trudne. Jeśli dostarczysz lub udoskonalisz propozycję, narzędzie może dodać stylu twojej wypowiedzi.

3. Stratedzy używają różnych danych i wykorzystują je w różny sposób. ChatGPT przetwarza miliardy danych, by skonstruować dane wyjściowe. Może to stwarzać fałszywe wrażenie, że przekracza to możliwości poznawcze człowieka. Łatwo przeoczyć ograniczenia wynikające z braku przejrzystości charakteru tego zestawu danych i jego luk. Tymczasem stratedzy polegają w dużej mierze na niejawnych informacjach, ponieważ skuteczne strategie muszą odzwierciedlać pozycję i możliwości każdej firmy. Wiemy na pewno, że obecne narzędzia nie mają dostępu do takiej wewnętrznej wiedzy. Nic więc dziwnego, że odpowiedzi ChatuGPT są zbyt ogólne – zgodne z podręcznikiem, ale pozbawione charakteru.Stratedzy używają różnych danych i wykorzystują je w różny sposób. ChatGPT przetwarza miliardy danych, by skonstruować dane wyjściowe. Może to stwarzać fałszywe wrażenie, że przekracza to możliwości poznawcze człowieka. Łatwo przeoczyć ograniczenia wynikające z braku przejrzystości charakteru tego zestawu danych i jego luk. Tymczasem stratedzy polegają w dużej mierze na niejawnych informacjach, ponieważ skuteczne strategie muszą odzwierciedlać pozycję i możliwości każdej firmy. Wiemy na pewno, że obecne narzędzia nie mają dostępu do takiej wewnętrznej wiedzy. Nic więc dziwnego, że odpowiedzi ChatuGPT są zbyt ogólne – zgodne z podręcznikiem, ale pozbawione charakteru.

Co najważniejsze, skuteczna strategia często opiera się nie na tym, co jest przeważnie skuteczne, ale raczej na anomaliach. Ma to na celu stworzenie nowych i unikalnych rozwiązań. Jak wyjaśniają Giovanni Gavetti z Tuck School of Business i Jan Rivkin z Harvard Business School, stratedzy często opierają się na analogiach. Oznacza to, że są w stanie podejmować decyzje na podstawie bardzo niewielkiej ilości danych, które odnoszą się do konkretnej sytuacji. ChatGPT nie ma zdolności do wnioskowania, opierając się na myśleniu analogicznym.

Nawet gdyby duże modele językowe były w stanie potwierdzić wszystkie fakty, w przeciwieństwie do korelacji językowych w ograniczonym zestawie danych, nadal napotykałyby ograniczenia. Doświadczeni stratedzy wiedzą, że do „faktów” należy podchodzić sceptycznie. To, co jest prawdą przez większość czasu, w konkretnym przypadku może okazać się fałszem. Prawda z przeszłości w przyszłości może stać się fałszem. Żadna prawda nie jest niepodważalna i wieczna. A nawet jeśli dane stwierdzenie jest prawdziwe w jednym kontekście, istnieją alternatywne sposoby ujęcia problemów i inne rozwiązania.

Stratedzy wiedzą, że sposób podejścia do faktów to krok, który jest często najsubtelniejszym i najważniejszym etapem tworzenia strategii. Dobra strategia to zarazem użyteczna fikcja i sprawdzone fakty. Dążąc do ukształtowania okoliczności, by osiągnąć nowy cel, strategie tworzą nowe fakty. W tym sensie stratedzy zajmują się rozróżnianiem użytecznych fikcji od tych wprowadzających w błąd lub niewykonalnych – ponownie: jest to umiejętność, którą mogą posiadać tylko doświadczeni stratedzy.

Interesujące jest to, czy ten wzorzec użyteczności i ograniczeń pozostanie aktualny wraz z postępem technologii. Aby to ocenić, przeprowadziliśmy te same eksperymenty z ChatemGPT‑3 i ChatemGPT‑4. Treść odpowiedzi była dość podobna. Do pewnego stopnia ograniczenia były nawet lepiej widoczne w bardziej zaawansowanej wersji narzędzia, której odpowiedzi były średnio dwa razy dłuższe. Nowsza wersja wydawała się nieco ostrożniejsza, jak starszy przyjaciel, który został wcześniej przyłapany na zbytniej pewności siebie i próbuje złagodzić swoje opinie. Przejawia się to w upodobaniu do tworzenia list „za i przeciw” oraz mniej wyraźnym osądzie – cechach, których szukamy u stratega.

PODSUMOWUJĄC, ChatGPT i inne podobne do niego narzędzia są bardziej przydatne na poszczególnych etapach tworzenia strategii (takich jak generowanie pomysłów i opowiadanie historii) oraz dla doświadczonych strategów, ale nie mogą na nich polegać początkujący. Takie narzędzia nie zastąpią zatem umiejętności strategicznego myślenia. I tak jak piloci samolotów nie mogą nadmiernie polegać na autopilocie, również początkujący stratedzy muszą rozwijać swoje kompetentne do oceniania i wybierania najwłaściwszych rozwiązań.

O autorach
Tematy

Może Cię zainteresować

Cieśnina Ormuz: ceny ropy i łańcuchy dostaw pod presją

Kiedy wojna wybucha w sercu globalnego szlaku paliwowego, konsekwencje są natychmiastowe: rosną ceny paliw, spadają indeksy, narasta niepewność. Cieśnina Ormuz – wąskie gardło, przez które przepływa jedna trzecia światowej ropy raz jeszcze przypomina, jak bardzo biznes jest uzależniony od geopolityki. Czy Europa i Polska są gotowe na kolejne uderzenie w gospodarkę?

Multimedia
Ukryty rynek pracy menedżerów: nowa rzeczywistość rekrutacyjna

Rynek pracy, szczególnie dla kadry menedżerskiej i C-level, dynamicznie się zmienia. W ostatnich latach obserwowana jest ograniczona liczba publikowanych ofert pracy, a procesy rekrutacyjne wydłużają się, osiągając nawet kilkanaście etapów. Agnieszka Myśliwczyk, IT headhunterka i ekspertka rynku, podkreśla, że nie jest to tyle kryzys, co „wyzwanie”, z którym mierzą się liderzy. Ważne jest także odważne sięganie po nowe, z ciekawością i satysfakcją, bez „dziadowania” czy poczucia zmęczenia życiem. Mimo wyzwań, takich jak ageizm czy podwójna dyskryminacja kobiet 50+, optymizm i proaktywne podejście są kluczowe.

Ilustracja ukazująca nowoczesną przestrzeń podzieloną na trzy symboliczne strefy. Po lewej stronie – ciepłe, pomarańczowe światło i zaokrąglone formy przypominające radość. Po prawej – chłodne, niebieskie światło i geometryczne cienie w kolumnach symbolizujące osiągnięcia. Pośrodku – neutralna, jasna przestrzeń ze schodami i świetlnym promieniem na podłodze, wyznaczającym punkt równowagi. Całość tworzy wyrafinowaną metaforę świadomego wyboru i wartościowania czasu. Dobrze wykorzystany czas: Nowy sposób wartościowania czasu może zmienić Twoje życie
Subiektywna wartość czasu to koncepcja, która pozwala dostrzec drobne zmiany w tygodniowym harmonogramie, mogące znacząco zwiększyć satysfakcję z życia i dobrostan. Godzina po godzinie, sposób, w jaki spędzamy czas, składa się na sposób, w jaki spędzamy życie.Dla wielu z nas ta suma bywa jednak rozczarowująca. Kulturowe przekonania, zakorzenione w powiedzeniach typu „czas to pieniądz”, każą […]
Multimedia
Jak zaplanować swoją karierę w nieprzewidywalnych czasach

Każda kariera jest drogą indywidualną i nikt nie zna uniwersalnego przepisu na sukces. Nie można skopiować czyjejś kariery i nałożyć na własne życie. Ale jedno jest pewne: większe szanse na sukces mają te osoby, które przemyślą i dobrze zaplanują swoją drogę zawodową.

Multimedia
LIMITY AI: Czy AI naprawdę odbiera pracę programistom?

W szóstym odcinku „Limitów AI” Iwo Zmyślony rozmawia z Wiktorem Żołnowskim (Co-CEO i Co-Founder Pragmatic Coders) o transformacji rynku IT i roli, jaką odgrywa w niej sztuczna inteligencja. Dlaczego polskie firmy zwalniają programistów? Czy ten trend się utrzyma? Czy mamy już do czynienia z krachem, czy jedynie z korektą? Z czego to się bierze i na czym właściwie polega? Do jakiego stopnia to zasługa AI, a do jakiego tańszej siły roboczej z Wietnamu, Meksyku, Egiptu, Argentyny czy Indii? Jak te zmiany wpływają na pracę programisty? Ile jest warta ta praca? Jakiej pracy biznes przestaje potrzebować, a jakiej poszukuje i nie może znaleźć? Odpowiedzi na te pytania znajdziesz w załączonym podcaście.

Cyberbezpieczeństwo w epoce AI: Polska na cyfrowej krawędzi

Tylko 3% firm w Polsce osiągnęło pełną gotowość na cyberzagrożenia – alarmuje najnowszy raport Cisco. Sztuczna inteligencja staje się nie tylko narzędziem wzrostu, ale też źródłem coraz bardziej wyrafinowanych zagrożeń, polski sektor biznesu balansuje na granicy cyfrowej odporności. Czy liderzy są gotowi spojrzeć prawdzie w oczy?

Zielone wskaźniki mogą być powodem do niepokoju. Dlaczego liderzy powinni się martwić, gdy widzą tylko pozytywne wyniki?

Czy rosnące wskaźniki na prezentacji wyników firmy rzeczywiście zawsze są powodem do radości? Niekoniecznie. Jeśli pojawiają się zbyt często, mogą świadczyć nie o wyjątkowo korzystnej passie, ale o presji dostarczania pozytywnych wiadomości przełożonym. Zamiecione pod dywan problemy jednak prędzej czy później wyjdą na jaw.

Pozytywne wyniki napawają optymizmem. Jeśli jednak pojawiają się zbyt często, powinny stanowić sygnał alarmowy. Czy koniunktura może być bowiem nieprzerwanie korzystna? Jeśli zbyt długo wszystkie wewnętrzne wskaźniki rosną, warto się nad nimi pochylić. Z doświadczeń renomowanej firmy consultingowej Bain & Company wynika, że aż 70% programów transformacji organizacyjnej kończy się fiaskiem. Bardzo często zdarza się tak, że wszystkie założone cele pozornie są realizowane, a dopiero pod koniec projektu wychodzą na jaw mankamenty. Aby uniknąć takich sytuacji, trzeba dokładnie zbadać źródło błędów.

Multimedia
ZDROWIE LIDERA: Zarządzasz firmą. Ale czy zarządzasz swoim zdrowiem?

Codzienność Szpitalnego Oddziału Ratunkowego potrafi być brutalnym lustrem stylu życia liderów. Klaudia Knapik rozmawia z dr Anną Słowikowską – kardiolożką, która zderza mity o zdrowiu z faktami i opowiada o pacjentach, którzy nie zdążyli… wysłać ostatniego maila. To rozmowa o sercu – dosłownie i w przenośni. Dla każdego, kto żyje intensywnie i chce żyć długo.

płaska struktura organizacyjna Ludzie podążają za strukturą: jak mniejsza hierarchia zmienia miejsce pracy

Przejście na samoorganizujące się zespoły i danie większej autonomii pracownikom skutkuje większym zaangażowaniem i lepszymi wynikami. Jednak nie każdemu pracownikowi odpowiada taka zmiana. Menedżerowie coraz częściej dostrzegają, że sposób organizacji firmy wpływa na jej wyniki, dlatego regularnie modyfikują strukturę, licząc na poprawę efektów. Znacznie mniej uwagi poświęca się jednak temu, jak takie zmiany oddziałują na samych pracowników.

Abstrakcyjna ilustracja symbolizująca przywództwo w erze AI: po lewej – chłodne, geometryczne wzory przypominające dane i algorytmy; po prawej – ciepłe, organiczne formy nawiązujące do ludzkiej intuicji. Centralny punkt styku sugeruje integrację logiki i emocji w kontekście sztucznej inteligencji. Lider w erze AI: jak zachować ludzką przewagę w świecie algorytmów

Między AI a ludzką kreatywnością

Kreatywność, wyobraźnia, humor – dotąd uznawane za wyłącznie ludzkie – dziś są imitowane przez sztuczną inteligencję, stawiając fundamentalne pytania o przywództwo w erze AI. Sztuczna inteligencja generuje teksty, obrazy, muzykę, a nawet żarty. Czy oznacza to, że maszyny dorównały człowiekowi także w jego najbardziej subtelnych umiejętnościach?

Bob Mankoff, rysownik magazynu „The New Yorker”, uważa, że nie. Jego zdaniem humor nie rodzi się z danych, lecz z emocji, świadomości własnej niedoskonałości i wrażliwości na kontekst. AI może symulować humor, lecz nie rozumie jego źródła.

To właśnie napięcie – pomiędzy potęgą obliczeniową a nieuchwytną ludzką intuicją – stawia liderów przed istotnymi pytaniami: gdzie kończy się autentyczna twórczość człowieka, a zaczyna jej algorytmiczna symulacja? Jak zarządzać w rzeczywistości, w której inteligencja staje się sztuczna, ale autentyczne przywództwo nadal wymaga człowieka?

Ludzka przewaga: humor, empatia, kreatywność

<!– wp:paragraph –>

W czasach postępującej automatyzacji, paradoksalnie to właśnie cechy głęboko ludzkie – humor, empatia i kreatywność – stają się zasobami o kluczowym znaczeniu dla liderów.

Materiał dostępny tylko dla subskrybentów

Jeszcze nie masz subskrypcji? Dołącz do grona subskrybentów i korzystaj bez ograniczeń!

Subskrybuj

Newsletter

Otrzymuj najważniejsze artykuły biznesowe — zapisz się do newslettera!