Obawy przed ogólnoświatowym załamaniem gospodarczym stopniowo ustępują i prezesi firm z coraz większym optymizmem oceniają perspektywy rozwoju swoich organizacji. Z badania „Global CEO Survey” przeprowadzonego na początku roku przez firmę doradczą PricewaterhouseCoopers wynika, że zdecydowana większość (81%) spośród niemal 1200 ankietowanych prezesów z 52 krajów jest przekonana, że ich organizacje zanotują wzrost przychodów w 2010 roku. W perspektywie trzyletniej, niezależnie od regionu, prezesi okazują zdecydowanie większy optymizm. Aż 92% wierzy we wzrost przychodów. Szefowie polskich firm z jeszcze większymi nadziejami patrzą w przyszłość.
Optymizm prezesów przedsiębiorstw nacechowany jest jednak dużą ostrożnością. Priorytety inwestycyjne na najbliższe trzy lata i zmiany w zakresie zaangażowania zarządów w poszczególne obszary działalności organizacji wskazują, że firmy stawiają na stopniowy wzrost organiczny przy zachowaniu dużej dyscypliny kosztowej. Równocześnie – pamiętając o tym, jak cenni w okresie recesji okazali się najlepsi ludzie – prezesi zamierzają inwestować w rozwój talentów i menedżerów oraz aktywnie pozyskiwać ich zaangażowanie. Kolejną lekcją, którą zarządzający wyciągnęli z kryzysu, jest docenianie roli rządów w zapewnianiu właściwych warunków działalności i większe niż dotychczas zainteresowanie współpracą z władzami publicznymi.
Zarządzanie kosztami nadal ważne
Pomimo bardzo optymistycznych prognoz skutki recesji wciąż dają o sobie znać. Niemal 90% ankietowanych przyznało, że w ciągu ostatnich 12 miesięcy ich firmy wdrożyły programy redukcji kosztów. Celowały w tym zwłaszcza przedsiębiorstwa z USA, Europy Zachodniej i Wielkiej Brytanii. Zarządzanie kosztami stało się także priorytetem dla polskich organizacji. Po tak dużym szoku i przy wciąż odczuwanych konsekwencjach spowolnienia gospodarczego prezesi firm nie decydują się na skokową ekspansję, ale stawiają na stopniowy, zrównoważony wzrost.
Ostrożny rozwój
Ostrożny rozwój
Z tego, co pokazują wyniki badania, wynika, że kluczowym wyzwaniem dla prezesów wciąż pozostaje właśnie sprawne i skuteczne zarządzanie kosztami. Niemal 80% ankietowanych zarządzających stwierdziło, że w ciągu najbliższych trzech lat zamierza wdrażać inicjatywy mające stanowczo ograniczyć koszty (zob. wykres Priorytety inwestycyjne na lata 2010 – 2012). Warto zwrócić również uwagę na to, że wśród zadań, które wymagają dziś większego zaangażowania prezesów i zarządów, na pierwszych miejscach znalazły się zarządzanie ryzykiem i zdrowy rozwój przedsiębiorstwa w obszarze finansów. Odpowiednio około 70% i 66% ankietowanych CEO widzi potrzebę zaangażowania zarządów właśnie w te obszary, co jest lekcją wyniesioną z ostatnich trudnych miesięcy (zob. wykres Zmiany w zakresie zaangażowania zarządów w poszczególne obszary działalności w efekcie pojawienia się kryzysu finansowego).
Aż 69% szefów firm planuje zwiększenie swojego zaangażowania w rozwój przywódców i talentów – to drugi priorytet inwestycyjny na nadchodzący czas, zaraz po inicjatywach zmierzających do ograniczania kosztów.
Poza tym w najbliższym czasie firmy zamierzają koncentrować się na rozwoju organicznym: na penetrowaniu obecnych rynków i rozwoju przeznaczonych na nie nowych produktów. Na dalszy plan zepchnięta zostaje ekspansja na nowe regiony geograficzne i rynki, która w trudniejszych czasach niesie za sobą znacznie większe ryzyko i wiele niepewności. Konsekwencją tego podejścia jest również chęć wycofywania się firm z niektórych znaczących rynków, co sygnalizowało 17% ankietowanych prezesów.
Organizacje potrzebują liderów
Czas dekoniunktury pokazał bardzo wyraźnie, jak ważna w tym okresie była rola liderów w organizacji oraz ich zdolność do skutecznego zarządzania ludźmi w procesie zmiany. Aż 69% szefów firm planuje zwiększenie swojego zaangażowania w rozwój przywódców i talentów – to drugi priorytet inwestycyjny na nadchodzący czas, zaraz po inicjatywach zmierzających do ograniczania kosztów. Wśród obszarów kluczowych dla zarządów zwiększanie zaangażowania menedżerów znalazło się na trzecim miejscu. Tak duże znaczenie aspektów HR ma szersze tło. Wraz ze stopniowym wychodzeniem firm z kryzysu i wzrostem zatrudnienia będzie rosło zapotrzebowanie na specjalistów o kompetencjach takich jak zarządzanie ryzykiem czy zarządzanie zmianą, którzy wesprą szefów organizacji w realizacji zyskownego wzrostu.
Współpraca z rządami i regulatorami
Pamiętając o powadze sytuacji sprzed kilku miesięcy, większość ankietowanych szefów firm nadal liczy na współpracę sektora prywatnego z rządem. Ponad 60% uważa, że jest to dobra metoda na poprawę jakości tworzonych regulacji, a 67% widzi rolę rządów jako strażnika przejrzystości i stabilności prawa. Potrzeba współpracy wzrosła w porównaniu z rokiem 2008 , kiedy jej zwolennikami – co pokazuje badanie z początku 2009 roku – było 38% ankietowanych.
Większość przedsiębiorców oczekuje od rządów dużo silniejszego wsparcia regulacyjnego w obszarze ochrony środowiska i praw konsumenckich. Liczą także na aktywną rolę regulatorów w zakresie ochrony własności intelektualnej, jak również działań na rzecz stabilizacji sektora finansowego. Większość prezesów niechętnym okiem patrzy jednak na państwowe regulacje w obszarze rynku pracy, dostępu do kapitału i inwestycji zagranicznych, oczekuje natomiast zniesienia barier dla innowacyjności. Co ciekawe, obok gotowości do współpracy prywatnego biznesu z rządem aż 60% prezesów obawia się nadmiernego poziomu regulacji. W regionie Europy Środkowowschodniej te obawy podziela 46% respondentów.
***
Z pewnością 2010 rok będzie okresem kontrastów. Z jednej strony pojawił się w firmach optymizm co do poprawy sytuacji, z drugiej – wykazują one zwiększoną ostrożność i awersję do ryzyka, którą wykształciły ostatnie miesiące. Najważniejszą lekcją, którą na dłuższy czas wyniosą firmy z kryzysu, będzie koncentracja na zarządzaniu kosztami i całościowe podejście do ryzyka. To właściwy krok w stronę zdrowego rozwoju.
