Cła przestały być technicznym szczegółem z działu logistyki – dziś są jednym z najważniejszych narzędzi geopolitycznej gry, które potrafi wstrząsnąć całym modelem biznesowym firmy. Zamiast biernie reagować, liderzy powinni budować własne „centrum dowodzenia cłami” – struktury zdolne w czasie rzeczywistym analizować ryzyko, projektować reakcje i przekształcać kryzys regulacyjny w przewagę konkurencyjną. Boston Consulting Group pokazuje, jak to zrobić szybko i skutecznie.

Wobec eskalujących napięć geopolitycznych i dynamicznie zmieniającej się polityki handlowej, firmy stoją dziś przed nowym, złożonym wyzwaniem. Cła przestają być jedynie elementem kosztowym w międzynarodowym obrocie gospodarczym. Coraz częściej stają się narzędziem presji politycznej, źródłem niepewności i impulsem do strategicznych przekształceń. W odpowiedzi na te zjawiska Boston Consulting Group proponuje wdrożenie centrów dowodzenia cłami – struktur operacyjnych, które pozwalają firmom nie tylko reagować na nowe regulacje, ale także przekształcać je w element długofalowej przewagi konkurencyjnej.

Cła jako strategiczny sygnał, nie tylko koszt

Według szacunków BCG zmiany w amerykańskiej polityce celnej mogą objąć towary importowane o łącznej wartości 1,8 biliona dolarów. Potencjalne skutki finansowe takich działań to nawet 336 miliardów dolarów dodatkowych kosztów rocznie. Skala wyzwań jest zatem ogromna. Firmy, które traktują cła wyłącznie jako element logistyki lub księgowości, ryzykują destabilizację kluczowych modeli biznesowych. W sytuacji, gdy decyzje polityczne zapadają z dnia na dzień, potrzebna jest natychmiastowa zdolność analizy i działania.

Czym jest centrum dowodzenia cłami?

Centrum dowodzenia cłami to interdyscyplinarna jednostka organizacyjna, której zadaniem jest bieżące monitorowanie zmian w polityce celnej, symulowanie ich wpływu na działalność operacyjną oraz projektowanie i wdrażanie adekwatnych scenariuszy działania. Takie centrum łączy wiedzę i kompetencje strategiczne z operacyjnymi. Działa jak wewnętrzna sala sytuacyjna firmy, skupiająca ekspertów z różnych obszarów. Od strategii i zaopatrzenia, przez logistykę i produkcję, aż po sprzedaż, marketing, finanse, prawo i relacje zewnętrzne.

Zadaniem centrum nie jest tylko reakcja na zmiany legislacyjne. Jego rola polega również na aktywnym wspieraniu zarządu w dialogu z decydentami, doskonaleniu zgodności z przepisami, adaptacji oferty handlowej oraz reorganizacji globalnych łańcuchów dostaw i źródeł zaopatrzenia. Wszystko to pozwala firmie nie tylko ochronić marżę, lecz także zwiększyć elastyczność i odporność w obliczu kolejnych turbulencji.

Jak zbudować centrum dowodzenia cłami?

Proces budowy centrum dowodzenia cłami przebiega dwuetapowo:

Etap 1: Mobilizacja i uruchomienie (2–3 tygodnie) W tym etapie firma powołuje zespół roboczy – najlepiej osadzony fizycznie w jednym miejscu i blisko zarządu. W pierwszych dniach jego zadaniem jest zmapowanie najbardziej narażonych produktów, łańcuchów dostaw i rynków oraz przeprowadzenie szybkich symulacji wpływu nowych ceł. Liczy się szybkość, bliskość decyzyjna i sprawność organizacyjna.

Etap 2: Strategia celna i transformacja (6–8 tygodni) Gdy struktura operacyjna już działa, firma przechodzi do systematycznej analizy szerszego spektrum ryzyk i możliwości. To moment na przekształcenie reaktywnych działań w strategiczny plan działania – obejmujący zarówno działania krótkoterminowe (np. przesunięcia zapasów), jak i długofalowe (np. zmiana lokalizacji produkcji, renegocjacje umów handlowych).

Co mogą zyskać organizacje?

Doświadczenia firm, które zdecydowały się na wdrożenie centrów dowodzenia cłami, pokazują, że struktury te realnie chronią setki milionów dolarów przychodów i zysków. Pozwalają firmom działać szybciej niż konkurenci, dostosowywać się do nowych realiów rynkowych w sposób uporządkowany, a jednocześnie elastyczny. Zwiększają zdolność organizacji do skutecznego zarządzania relacjami z regulatorami oraz podnoszą poziom zgodności operacyjnej z międzynarodowym prawem handlowym.

W dłuższym horyzoncie centrum dowodzenia cłami staje się nie tylko tarczą ochronną, ale także motorem transformacji. Zmusza organizację do rewizji utartych modeli działania, poszukiwania nowych partnerów, lokalizacji i sposobów tworzenia wartości. Wprowadza zwinność tam, gdzie dotąd dominowała inercja.

Nie warto zwlekać

Zarządzanie polityką celną to dziś nie tylko zadanie dla dyrektorów operacyjnych czy zespołów ds. logistyki. To obszar, który powinien być trwale osadzony w strategii całej organizacji. Tylko wtedy możliwe jest wykorzystanie niepewności jako dźwigni innowacji i wzrostu.

Koncepcja centrum dowodzenia cłami nie jest tylko narzędziem operacyjnym – to także manifest nowego typu przywództwa. CEO, który wdraża taką strukturę, pokazuje, że potrafi przewidywać i działać zanim pojawi się kryzys. Zamiast biernego reagowania, przejmuje inicjatywę i tworzy mechanizmy sterowania w warunkach niepewności.

W świecie, gdzie decyzje polityczne z dnia na dzień mogą zakłócić łańcuchami dostaw, nie ma już miejsca na improwizację. Cła nie znikną – przeciwnie, będą coraz częściej wykorzystywane jako narzędzie nacisku. Dlatego właśnie budowa centrum dowodzenia cłami powinna znaleźć się dziś na agendzie każdego lidera globalnej organizacji.

BCG nie pozostawia złudzeń. Im szybciej organizacja uruchomi własne centrum dowodzenia cłami, tym większą elastyczność zyska w obliczu kolejnych wstrząsów geopolitycznych. W świecie, w którym regulacje stają się bronią gospodarczą, nie chodzi już tylko o przetrwanie – chodzi o przewagę.

Źródło: Boston Consulting Group, “The CEO’s Guide to Tariff Command Centers”, autorzy: Nikolaus Lang, Kevin W. Gao, Arindam Bhattacharya, Chad Moutray, W. Matt Swenson
Link do publikacji: bcg.com