Od kilkunastu miesięcy społeczeństwa, gospodarki i biznes poddawane są ciężkiej próbie. Dla wielu branż oznacza to codzienną, niełatwą walkę o utrzymanie ciągłości działania, płynność finansową, miejsca pracy. Czy lokalny patriotyzm może być antidotum na obecne i postpandemiczne problemy polskich przedsiębiorców?

Partnerem materiału jest Apator.

Nassim Nicholas Taleb, który opisał i nazwał zjawisko tzw. czarnego łabędzia, twierdził, że historię tworzą przede wszystkim zdarzenia nieprzewidywalne, nieregularne, które podważają dotychczasowe systemy, wstrząsają gospodarkami, wpływają na społeczeństwa, czyli właśnie czarne łabędzie. Pandemia COVID‑19 z pewnością jest zdarzeniem tej rangi. Burzy dotychczasowy porządek i każe redefiniować myślenie i strategie działania. A zatem może stać się także impulsem do postępu oraz pozytywnej zmiany myślenia i postaw. Czy pandemia wpłynęła na zwiększenie poczucia współodpowiedzialności konsumentów za lokalną gospodarkę, która przekłada się na konkretne decyzje zakupowe i biznesowe?

Patriotyzm gospodarczy w praktyce

Na poziomie konsumenckim (czego dowodzą także ostatnie badania wykonane na zlecenie organizatorów Konkursu „Teraz Polska”) decyzje zakupowe w ostatnich miesiącach stały się bardziej przemyślane, bardziej racjonalne. Kupujemy mniej, jesteśmy gotowi częściej zrezygnować z marek premium na rzecz produktów tańszych. Chętniej też sięgamy po dobra wytwarzane przez krajowych producentów. W przestrzeni publicznej pojawiają się kampanie zachęcające polskich konsumentów do sięgania po lokalne towary i korzystania z usług krajowych przedsiębiorstw. Również Apator zainicjował dyskusję w ramach kampanii #PolskieMójWybór, budując świadomość na temat patriotyzmu gospodarczego i przekonując o korzyściach stojących za wyborem krajowych dostawców.

W biznesie sytuacja wydaje się bardziej złożona. W badaniach prowadzonych w 2020 roku przez ICAN Research aż 79% menedżerów zadeklarowało, że wybiera polskie produkty ze względu na chęć wsparcia polskich dostawców. Niektórzy przedsiębiorcy idą krok dalej i wdrażają politykę zakupową bazującą na krajowych towarach i usługach. Z tego właśnie powodu w Grupie Apator w miarę możliwości staramy się poszukiwać i korzystać z usług rodzimych dostawców i kooperantów, zaś udział zakupów od podmiotów krajowych w zakupach ogółem utrzymuje się od lat na wysokim poziomie (ponad 60% w 2020 roku). Apator nawiązuje też liczne partnerstwa technologiczne z polskimi firmami i start‑upami, żeby wspólnie wypracować nowatorskie rozwiązania i technologie.

Tego typu postawy w biznesie nie są jednak powszechne. Nadal brakuje „systemowych rozwiązań”, zwłaszcza w przypadku inwestycji publicznych i zakupów realizowanych w trybie przetargów publicznych, gdzie główną determinantą wyboru oferty pozostaje cena, co powoduje dominację niskocenowych dostawców z Azji. Prawo zamówień publicznych daje co prawda możliwości odrzucenia oferty, w której udział produktów pochodzących z państw UE nie przekracza 50%, jednak w praktyce ta opcja nie jest stosowana przez polskie koncerny energetyczne, oddając tym samym pole do azjatyckiej ekspansji na rynku krajowym.

Protekcjonizm podsycany pandemią

Mimo złagodzenia obostrzeń, stopniowego odbudowania globalnych łańcuchów dostaw i powrotu pracowników do biur pandemia nadal pozostaje zagrożeniem dla stabilności światowej gospodarki. Kolejne narzędzia wdrażane przez rządy krajowe i instytucje unijne mają wesprzeć w tym trudnym okresie sektory o krytycznym znaczeniu dla poszczególnych rynków, ale także uchronić przed kryzysem cały ekosystem gospodarczy.

Nie dziwi w tym kontekście fakt, że w Europie nasiliło się zjawisko protekcjonizmu gospodarczego. Niemcom, Włochom czy Francuzom kupowanie rodzimych marek zawsze przychodziło naturalnie. W wysoko rozwiniętych krajach Europy funkcjonują instytucje i narzędzia wspierające rodzime przedsiębiorstwa i skutecznie strzegące dostępu kapitału zagranicznego do największych i strategicznych firm. Jednocześnie Europa w coraz większym stopniu staje się zależna technologicznie i logistycznie od dostawców z Azji. Wielu z naszych zachodnich sąsiadów wprowadziło lokalnie bariery wejścia dla produktów z Azji, np. referencje na jakość dostarczanych produktów, weryfikację technologii poprzez dodatkowe certyfikaty i testy laboratoryjne, wymóg bezpieczeństwa danych i inne, które mają na celu wyrównanie warunków konkurencji na rynku.