Wiemy już, że mózg jest zdolny do przebudowania swojej struktury. Jak menedżerowie mogą zrobić użytek z tej właściwości i świadomie nadawać kierunek swoim myślom? Prezentujemy fragment książki „Siła koncetracji” Braiana Solisa.

W swojej książce The Principles of Psychology z 1890 roku harwardzki psycholog William James napisał: „U większości osób charakter utrwala się jak gips, zanim osiągną 30. rok życia, i nigdy  już nie wraca do swej plastycznej formy”. Koncepcję Jamesa uważa się za pierwszą we współczesnej psychologii hipotezę mówiącą o tym, że ludzka osobowość na pewnym etapie życia staje się sztywna i niemodyfikowalna. Taki pogląd utrzymywał się zresztą przez dziesięciolecia.

Jednak szereg badań przeprowadzonych w ostatnich latach pokazuje, że nasze mózgi nie przestają być plastyczne w jakimś momencie życia. Wręcz przeciwnie, nieustannie się zmieniają, a my swoim myśleniem możemy do pewnego stopnia nadawać tym transformacjom kierunek.

Jak zauważył psychiatra Norman Doidge w swojej książce The Brain that Changes Itself, „myśl zmienia strukturę”. Oznacza to, że mózg jest zdolny do przebudowania swojej struktury, a my jesteśmy inżynierami w tym procesie. Aby zrobić dobry użytek z tej właściwości naszego mózgu, musimy świadomie nadawać kierunek swoim myślom. W przeciwnym razie będziemy tkwić w rutynie automatycznego myślenia.

W wywiadzie dla magazynu „Fast Company” Deborah Ancona, profesorka zarządzania i teorii organizacji w MIT Sloan School of Management, tłumaczy: „W naszych mózgach tworzą się ścieżki neuronalne, a im częściej korzystamy z tych ścieżek na przestrzeni lat, tym stają się one trwalsze i mocniej osadzone w głębszych partiach mózgu”. Od takich ugruntowanych schematów myślowych „bardzo trudno się uwolnić”.

Tara Swart, starsza wykładowczyni w MIT, wyjaśnia w swojej książce Neuroscience for Leadership, dlaczego tak się dzieje. „Mózg jest »z natury leniwy« i zawsze »pójdzie po linii najmniejszego oporu, jeśli mu na to pozwolimy«”. Wielokrotnie przemierzana ścieżka neuronalna to dla mózgu najłatwiejsza trasa. Z czasem to swoiste programowanie neuronalne prowadzi do powstania szeregu modeli mentalnych, które pomagają nam brnąć przez życie.

Najbardziej przystępne wyjaśnienie tego zagadnienia, na jakie trafiłem, podaje przedsiębiorca i autor James Clear: „Modele mentalne kierują naszą percepcją i zachowaniem. To narzędzia myślowe, z których korzystamy, chcąc pojąć różne aspekty życia, podejmując decyzje i rozwiązując problemy”. Modele mentalne mogą być bardzo pomocne. Na przykład umożliwiają nam szybkie podejmowanie decyzji w znajomych sytuacjach. Jednak, jeśli im na to pozwolimy, będą również kontrolować nasze reakcje, sposób myślenia o ludziach, rzeczach i wydarzeniach w naszym życiu.

Czy jesteśmy w niewoli schematów myślowych?

To, że przewróciłem oczami na wzmiankę o dr. Rao jako guru szczęścia, było wynikiem stworzonego przeze mnie modelu, który nakazywał mi bycie cynicznym wobec takich definicji. A to dlatego, że w przeszłości spotkałem się z niewiarygodną liczbą nierzetelnych i  wprowadzających w błąd informacji propagowanych przez ludzi uważanych za najwyższe autorytety w różnych dziedzinach. Przekonałem się do Rao tylko dlatego, że zbierałem materiały do tej książki, a jego wystąpienie podczas konferencji TED miało bardzo dobre recenzje, więc postanowiłem je obejrzeć.

Nie możemy powstrzymać mózgu przed tworzeniem schematów myślowych, ale na szczęście jesteśmy w stanie skłonić go do konstruowania takich, które otwierają nas na zupełnie nowe możliwości. Jak podkreśla James Clear: „Przyswojenie nowego modelu mentalnego daje nam nowe spojrzenie na świat”. Badania potwierdzają, że wytrwały trening mentalny może prowadzić do nadzwyczajnych rezultatów.

Trening mentalny od zaraz

Na stronie programu Psychologii Pozytywnej Martina Seligmana można znaleźć bogactwo wskazówek, jak to zrobić, i gorąco zachęcam cię do przestudiowania tych materiałów. Poniżej przedstawiam kilka sugestii, które uznałem za najbardziej pomocne i najprzyjemniejsze w realizacji.

Aby stworzyć środowisko pracy sprzyjające koncentracji, menedżerowie muszą nie tylko zapewnić pracownikom narzędzia i szkolenia, ale także sami stać się wzorem do naśladowania.

Jako analityk i doradca firm technologicznych od dawna znam sztuczki stosowane przez platformy cyfrowe, sprawiające, że korzystanie z nich może prowadzić do uzależnienia. Nie sądziłem, że sam mogę być na nie podatny. Jednak kilka lat temu wpadłem w pułapkę. Przez całe dnie ledwo mogłem wytrzymać kilka minut bez sprawdzania powiadomień na telefonie. Odbijało się to na mojej produktywności, ale też negatywnie wpływało na życie prywatne.